دکتر فرهاد حسنی

چشم های شما،اولین عضوی از صورتتان هستند که توجه افراد را جلب می کنند و در جذابیت صورت شما نقش بسزائی دارند. پلک ها علاوه بر حفاظت از چشم ها در زیبائی آن مؤثر می باشند.متاسفانه با گذشت زمان، ممکن است بعلت شل شدن پوست پلک ها، ضعف عضلات و بیرون زدن محفظه های چربی پلک ها؛ پلک بالا و یا پائین شل و پف آلود شوند.مهمترین علت آن افزایش سن است؛ اما ممکن است ارثی نیز باشد.ممکن است ابروهای شما نیز پائین بیفتند.

آمبلیوپی (تنبلی چشم) چیست؟
آمبلیوپی یا تنبلی چشم یک مشکل چشمی است که حدود ۲ تا ۳ درصد افراد جامعه گرفتار آن هستند و اگر به موقع درمان نشود باعث اثرات جدی بر زندگی آن‌ها می‌شود. در این بیماری، معمولاً در یک چشم که به آن چشم تنبل یا آمبلیوپ می‌گویند، دید مرکزی به خوبی تکامل نمی‌یابد. آمبلیوپی معمولاً در دوران شیرخوارگی شروع می‌شود. در این زمان ارتباط چشم و مغز به خوبی تکامل نیافته و یک چشم تنبل شده و چشم دیگر غالب می‌شود. گاهی آمبلیوپی به حدی شدید است که منجر به نابینایی چشم می‌شود. استرابیسم معمولاً با آمبلیوپی همراه است. در صورت عدم درمان آمبلیوپی، کاهش دید تا آخر عمر باقی خواهد ماند. اگر چه چشم آمبلیوپ ظاهراً طبیعی است و توانایی دیدن را دارد ولی مغز این چشم را خاموش می‌بیند و تنها چشم بهتر را برای دیدن انتخاب می‌کند.

آمبلیوپی، عموماً قبل از سن ۶ سالگی ایجاد می‌شود. علائم معمولاً توسط پزشک یا والدین یا به هنگام معاینه در مدرسه کشف می‌گردد. اگر طفل، چشم خود را جمع کند و یا در نو، یک چشم خود را ببندد ممکن است دچار آمبلیوپی باشد. علائم دیگر شامل دید کم، خستگی و احساس فشار چشم‌ها و سردرد می‌باشد.

علائم و نشانه ها

چه چیزی باعث آمبلیوپی می‌شود؟
آمبلیوپی ممکن است در اثر عیوب انکساری (نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) اصلاح نشده (به ویژه اگر اختلاف قابل توجه بین شماره دو چشم وجود داشته باشد)، استرابیسم (انحراف چشم‌ها)، کدورت قرنیه یا عدسی به طور مادرزادی و یا ناشی از ضربه ایجاد شود. بسیار مهم است که درمان آمبلیوپی قبل از این که مغز عادت کند که به کلی دید چشم آمبلیوپ را نادیده بگیرد، شروع شود.

درمان آمبلیوپی 
درمان شامل اصلاح کامل عیب انکساری، بستن چشم سالم و یا استفاده از قطره آتروپین و گاهی جراحی استرابیسم، کدورت‌های قرنیه و یا عدسی است. اگر آمبلیوپی به دلیل عیب انکساری اصلاح نشده باشد باید ابتدا قبل از هر چیز این عیوب با عینک و یا لنز تماسی اصلاح شود ممکن است به طور همزمان با آن بستن چشم نیز لازم باشد. بستن و یا چکاندن قطره آتروپین در چشم سالم کمک به افزایش دید چشم آمبلیوپ کرده و مغز را مجبور به دریافت اطلاعات از چشم آمبلیوپ می‌کند. این کار باعث می‌شود هر دو چشم بتوانند به صورت یک تیم عمل کنند. بسیاری اوقات درمان به شکل بستن چشم سالم است تا چشم آمبلیوپ با فعالیت بیش‌تر، دید بهتری پیدا کند. خیلی اوقات کودکان از بستن چشم سرباززده و مقاومت می‌کنند. در این صورت می‌توان با خوش شکل کردن پوشش و یا اتصال آن به دسته عینک، کودک را به استفاده از آن ترغیب کرد. بستن چشم معمولاً چند ساعت در روز است و برای هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه می‌یابد. در بعضی موارد به جای بستن چشم می‌توان از چکاندن قطره آتروپین در چشم سالم سود برد. هر روز یک قطره آتروپین در چشم سالم چکانده می‌شود که معمولاً والدین قادر به انجام آن خواهند بود. آتروپین باعث تاری موقت دید نزدیک چشم سالم شده و کودک را مجبور به استفاده بیشتر از چشم آمبلیوپ کرده و باعث قوی‌تر شدن آن می‌شود. مزیت این روش در آن است که نیاز به همکاری کودک برای بستن چشم ندارد.اخیراً در یک مطالعه مشخص شده که اثر آتروپین بسیار خوب و قابل مقایسه با بستن چشم است و برخی افراد که نسبت به اثر این روش مشکوک بودند امروزه گاهی آن را قبل از بستن چشم تجویز می‌کنند. البته باید بدانیم که گاهی ممکن است مصرف آتروپین همراه با عوارضی مثل حساسیت به نور (زیرا باعث اتساع مردمک می‌شود)، برافروختگی صورت، طپش قلب و اختلال موقتی تطابق شود و از این جهات باید مراقب بود. گاهی در کودکانی که استرابیسم، کاتاراکت (آب مروارید) و یا کدورت قرنیه دارند علاوه بر بستن چشم و استفاده از قطره آتروپین جراحی نیز انجام می‌شود.

تا چه سنی درمان آمبلیوپی موثر است؟
در گذشته تصور بر این بود که درمان آمبلیوپی تنها تا سنین ۷ تا ۹ سالگی موثر است. اخیراً در یک مطالعه بزرگ مشخص شده که درمان آمبلیوپی می‌تواند تا سن ۱۷ الی ۱۹ سالگی نیز موثر باشد و بهتر است تا این سنین درمان مورد امتحان و آزمایش قرار گیرد. آمبلیوپی خود به‌ خود بهبود نمی‌یابد و در صورت عدم درمان به موقع، باعث کاهش دید دائم و از بین رفتن دید عمق می‌شود. اگر در آینده مشکلی برای چشم سالم فرد پیش بیاید وی وابسته به چشم آمبلیوپ خواهد شد بنابراین آمبلیوپی باید هرچه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرد و هر چه درمان سریع‌تر برقرار گردد نتیجه کار و دید نهایی بهتر خواهد بود.

خداوند متعال وضعیت چشم‌ها را در صورت انسان به گونه‌ای قرار داده است که ضمن ایجاد زیبایی خیره کننده بیشترین امکان بهره‌وری از قدرت بینایی وجود داشته باشد. حرکات هر چشم بوسیله ۶ عضله که چشم را میتواند در همه جهات به حرکت درآورد تامین میگردد، در افراد سالم حرکت هر دو چشم در جهات مختلف از نظم و هماهنگی خاصی برخوردار است. فعالیت تمام عضلات هر دو چشم توسط مغز هماهنگ میگردد تا همیشه از یک شیئ واحد یک تصویر روی لکه زرد (ماکولا) هر دو چشم بوجود آید و عصب بینایی هر چشم، میتواند این تصویر را بصورت جداگانه به مغز ارسال نماید و مغز تصاویر دو چشم را با هم ترکیب میکند تا شخص بتواند تصاویر هر دو چشم را هم زمان درک کند و آنرا بصورت یک شیئ واحد ببیند و دید سه بعدی داشته باشد. این حالت دو چشم را هم راستا” می‌خوانند. هر گاه به هر دلیل این همراستایی بهم بخورد انحراف چشم بوجود می‌آید که در اینصورت محور بینایی یک چشم که شرایط بینایی بهتری دارد و توسط مغز به عنوان چشم برتر انتخاب میشود روی شیئ مورد نظر متمرکز میگردد و تمام انحراف به چشم دیگر منتقل میشود.

اگر انحراف چشم در کودکی بوجود آید، آیا میتواند باعث کاهش دید و یا تنبلی و نهایتاً از دست رفتن دید سه بعدی شود؟
برای اینکه بدانید دید سه بعدی چیست، یک چشم خود را ببندید و سوزن را نخ نمایید می‌بینید که این کار به سختی امکان پذیر است در حقیقت با بستن یک چشم دید سه بعدی از بین رفته است و تخمین دقیق فاصله‌ها از بین رفته است. زیرا در حقیقت با بستن یک چشم دید سه بعدی از بین رفته است. هر چه زودتر انحراف چشم تشخیص داده شود شانس موفقیت در درمان بیشتر است. باید توجه داشت که هدف از درمان انحراف چشم در درجه اول حفظ قدرت بینایی و از بین بردن احتمال تنبلی چشم است و سپس امکان برقراری دید دو چشم برای حفظ دید سه بعدی میباشد و نهایتاً ایجاد ظاهری زیبا برای بیمار است.
درگذشته درمان انحراف چشم را یک عمل زیبایی می‌دانستند در صورتیکه ما امروزه آن را یک عمل کاملاً درمانی می‌دانیم زیرا بیماران مبتلا به انحراف چشم افرادی خجالتی، گوشه گیر و منزوی و افسرده و گاه پرخاشگر میباشند که منجر به بیماری‌های مختلف روحی و روانی افراد میگردد. امروزه همه به زیبایی خود اهمیت میدهند بخصوص اینکه چشم زیباترین عضو بدن انسان است. بنابراین والدین باید در درمان بموقع کودکان خود، دقت فراوان کنند. بسیار اتفاق می‌افتد که والدین به علل مختلف از جمله مسائل مالی و یا وقت نداشتن، زمان را از دست میدهند. کودکان امروز بسیار بیش از کودکان گذشته متوجه اطراف خود و واکنش‌های اطرافیان میشوند و بسیار زودتر به نقص عضو خود پی می‌برند. بنابراین درمان آنها قبل از بروز احساس نقص عضو بسیار ضروری است. زیرا بعد از پیدایش این احساس حتی اگر درمان ۱۰۰% موفقیت آمیز باشد باز هم گاهی فرد احساس میکند که با دیگران تفاوت دارد و دیگران نقص عضو او را می‌دانند ولی آنرا، اظهار نمیکند. البته بعضی از انواع انحراف ممکن است درمان ایده آل را نداشته باشد و یا اینکه صلاح در این باشد که کودک در سن بالاتری مثلاً ۸-۷ ساله عمل شود. اینگونه بیماران در موقع معاینه شرایط و وضعیت شان برای والدین تشریح خواهد شد. درمان انحراف چشم علاوه بر ایجاد ظاهر زیبا برای حفظ اعتماد به نفس، خودباوری و جلوگیری از بیماریهای روحی روانی و سایر عوارض ناشی از آن است که میتواند در سراسر زندگی فرد اثرگذار بوده و پس از درمان، آینده‌ای شاد و خالی از عوارض روانی صعب العلاج را برای فرد نوید بدهد. هم اکنون افراد بزرگسالی که جهت درمان انحراف چشم مراجعه میکنند والدین خود را سرزنش میکنند. زیرا معتقدند بی‌توجهی آنها باعث گردیده که در جامعه احساس سرافکندگی و نقص عضو نمایند. بنابراین شما پدر و مادر عزیز برای درمان فرزند خود، زمان را از دست ندهید. بدیهی است که شرایط و وضعیت بیماران با هم متفاوت است مطالب بیشتر و شرایط بیماران را بعد از معاینه برای والدین تشریح خواهم نمود.

انواع انحراف چشم
۱. انحراف کاذب:
مقایسه قسمت‌های سفید و قرنیه (قسمت رنگی) چشم و پلک‌ها را همه میتوانند انجام بدهند. این مقایسه چیزی است که به مرور زمان یاد گرفته‌ایم. هرگاه هماهنگی ظاهری قسمت‌های فوق بهم بخورد نمای انحراف چشم بوجود می‌آید. مثلاً در نوزادان وکودکان کوچک قاعده بینی هنوز پهن است و فاصله دو گوشه داخلی چشم وضعیت طبیعی خود را پیدا نکرده است. در این موارد بنظر میرسد که چشم کودک به داخل انحراف پیدا کرده است. مراجعه به چشم پزشک و انجام معاینات لازم در مورد وجود و یا عدم وجود انحراف چشم پاسخگوی سؤال شما میباشد.
نکته بسیار مهم اینکه اگر کودکی مراجعه نمود و تشخیص انحراف کاذب داده شد به این معنی نیست که کودک در معرض انحراف چشم قرار ندارد زیرا کودکان تا سن ۵ سالگی در معرض ایجاد انحراف چشم هستند. البته بیشترین احتمال در سن ۳-۲ سالگی است. پس معاینات مکرر ضرورت دارد.
۲. انحراف چشم به طرف داخل:
این نوع انحراف شایع ترین نوع انحراف شیرخواران و کودکان میباشد. و در صورت تشخیص باید هر چه زودتر درمان شود. درمان ممکن است فقط با عینک باشد و یا اینکه علاوه بر تجویز عینک لازم باشد که عمل جراحی صورت پذیرد. بنابراین این بیماران به چند دسته تقسیم میشوند:
الف) چشم کودک ضعیف است یعنی کودک نیاز به تجویز عینک دارد. اگر عینک تجویز شود ممکن است چشم ها کاملاً صاف شوند و نیاز به عمل نداشته باشند و تا زمانیکه از عینک استفاده میکند انحراف دیده نمیشود ولی به محض اینکه عینک را بردارد، انحراف ظاهر میشود. در این صورت انحراف این کودکان به علت ضعیفی چشم بوجود آمده است و کودک باید همیشه از عینک استفاده کند.
ب) در معاینه مشخص میشود که کودک نیاز به عینک دارد ولی تجویز عینک تمام انحراف را از بین نمی برد بلکه مقدار انحراف چشم را کاهش میدهد در اینصورت باید اولاً کودک از عینک تجویز شده استفاده کند، ثانیاً برای جلوگیری از تنبلی چشم و یا درمان تنبلی چشم، چشم سالم را با نظر متخصص چشم روزانه چند ساعت ببندد و ثالثاً عمل جراحی انجام شود. عمل جراحی به گونه ای انجام میشود که کودک در هنگام استفاده از عینک انحراف نداشته باشد ولی اگر عینک خودش را بردارد همانند نوع ‌ِالف»انحراف ظاهر میشود.
ج) تجویز عینک تاثیری در مقدار انحراف ندارد در اینصورت باید هم از عینک استفاده کند و هم چشم سالم را چند ساعت در روز ببندد و هم عمل جراحی انجام شود. 
نکته مهم این است که این نوع انحراف (انحراف بطرف داخل) هر وقت تشخیص داده شد در صورتی که نیاز به عمل جراحی داشته باشد باید زودتر درمان جراحی صورت گیرد.
در کودکان زیر یکسال استفاده از تزریق بوتاکس میتواند جایگزین عمل جراحی شود.
۳. انحراف چشم به خارج:
معمولاً این نوع انحراف اگر در دوره شیرخوارگی اتفاق بیفتد باید حتماً کودک علاوه بر چشم پزشک توسط پزشک متخصص اطفال و همچنین متخصص مغز و اعصاب اطفال معاینه شود.
اگر انحراف چشم تثبیت شده و دائمی باشد باید زودتر عمل شود ولی اگر انحراف گاهی باشد و گاهی نباشد با استفاده از درمان طبی(تجویز عینک یا بستن متناوب چشمها) و معاینات ادواری، باید زمان عمل جراحی را تا سن ۸-۷ سالگی به تاخیر انداخت ولی اگر چشم پزشک احساس کند که درمان طبی موثر نیست و انحراف چشم به سمت تثبیت شدن می رود، ضرورت دارد بیمار را زودتر عمل نماید.
۴. انحراف چشم به طرف بالا یا پایین (انحراف عمودی):
این نوع انحراف به استثنای مواردی که ثانویه به بعضی بیماری های خاص است فقط با عمل جراحی درمان میشود و نسبت به انواع دیگر انحراف پیچیدگی‌های درمان بیشتری دارد این نوع انحراف ممکن است با افتادگی پلک همراه باشد که در اینصورت باید ابتدا عمل انحراف چشم صورت پذیرد و سپس عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک انجام گیرد.
۵. انحراف چشم از نوع چرخشی:
این نوع انحراف چشم اگر با انحراف عمودی همراه باشد ممکن است انجام عمل جراحی چشم برای اصلاح انحراف عمودی اصلاح انحراف چرخشی را هم بدنبال داشته باشد. ولی در بعضی مواقع در ظاهر چشم انحراف واضحی دیده نمیشود ولی چشم حول محور قدامی خلفی چشم چرخیده است این نوع انحراف عمدتاً بدنبال ضربه بوجود می‌آید و بیمار برای مقابله با آن سر خود را کج نگاه میدارد (بصورت غیر ارادی) و بخصوص در نگاه به طرف پایین یا سمت راست و چپ خود ممکن است احساس دوبینی نماید. درمان این نوع انحراف هم انجام عمل جراحی است که دقیق ترین روش و بهترین روش اصلاح این نوع انحراف بیمار اولین بار در جهان توسط اینجانب در بیمارستان فارابی ابداع گردیده است. این روش جراحی در سال ۲۰۰۵ در کنگره سراسری اروپا معرفی گردید و در سال ۲۰۰۹ در معتبرترین مجله چشم پزشکی امریکا بنام Journol of Pediatric Ophthalmology & Strabismus به چاپ رسیده است.

نکات مهم:
۱. علم پزشکی علم آمار است و علم ریاضی نمیباشد. به همین دلیل نتایج اعمال جراحی انحراف چشم بطور ۱۰۰٪ قابل پیش بینی نیست و در ۲۰-۱۰٪ از موارد ممکن است بیمار نیاز به عمل مجدد داشته باشد که معمولاً ۲ ماه بعد از عمل قابل ارزیابی میباشد. علت هم این است که افراد مختلف دارای واکنش های متفاوتی در مقابل انجام اعمال جراحی میباشد (همچنانکه علیرغم وجود فرد سرماخورده در یک خانواده، همه افراد خانواده دچار بیماری نمی شوند و یا اینکه همه مبتلایان به یک بیماری مشخص، به یک درمان مشخص، یکسان واکنش نمی دهند).
۲. در افرادی که مبتلا به انحراف چشم هستند، در حقیقت قدرت کنترلی مغز برروی عضلات چشم اختلال دارد و فرمان های نامناسب مغز عامل عمده انحراف میباشد و ما با انجام عمل جراحی فقط موقعیت عضلات چشم را تغییر می دهیم. به همین دلیل چون عامل اصلی انحراف قدرت کنترل مغز» را نمیتوانیم درمان کنیم احتمال ایجاد انحراف همیشه وجود دارد ولی خوشبختانه شانس انحراف مجدد کم است.
۳. والدین محترم باید توجه داشته باشند که اگر علت انحراف ضعیفی چشم باشد (کودک عینکی باشد) و با تجویز عینک انحراف اصلاح شود و یا این که علاوه بر عینک نیاز به عمل جراحی هم باشد (همچنانکه در متن این نوشتار توضیح داده شد)، چون کودک به علت کاهش بینایی ناشی از ضعیفی چشم باید عینک خود را بزند تا زمانی که نمره عینک از بین نرفته به محض اینکه عینک برداشته شود انحراف ظاهر میگردد، و والدین نباید آن را بعنوان عدم موفقیت در درمان محسوب نمایند. والدین نباید وجود عینک را برای کودک یک نقص تلقی کنند و نگرانی خود را به کودک منتقل کنند زیرا نتیجه مستقیم آن مقاومت کودک در مقابل درمان خواهد بود.
۴. کودکان نمیتوانند عوارض احساس یک نقص عضو مهم یعنی انحراف چشم را (بخصوص برای آینده) برای والدین خود بازگو کنند. بنابراین والدین به همان نسبت که نسبت به فلج مثلاً دست یا پا حساس هستند و تلاش میکنند آنرا درمان کنند باید به درمان انحراف چشم فرزند خود در کودکی همت گمارند زیرا وقتی احساس نقص عضو در چهره کودک، بوجود آید، این احساس در تمام عمر با او خواهد بود. حتی اگر آنرا بازگو نکند و این احساس عوارض روحی روانی غیر قابل جبرانی را برای شخص بوجود می آورد.

پیشرفت علم چشم‌پزشکی و تکنولوژی در دهه اخیر سبب شده که عمل جراحی آب‌مروارید و جایگذاری لنز داخل چشمی به یکی از موفق‌ترین اعمال جراحی تبدیل گردد. کاهش خطرات و عوارض عمل جراحی از یکسو و بهبود چشمگیر بینایی پس از عمل از سوی دیگر راز اصلی این موفقیت می‌باشد.
آب‌مروارید (کاتاراکت) به کدر شدن عدسی چشمی گفته می‌شود. عدسی چشم که در پشت عنبیه و مردمک قرار دارد، شبیه لنز دوربین عکاسی عمل کرده و باعث تمرکز تصویر بر روی شبکیه می‌شود. عدسی عمدتاً از آب و پروتئین ساخته شده است. با افزایش سن ترکیب برخی از این پروتئین‌ها تغییر یافته و در بعضی مناطق به طور نامنظم تجمع یافته و باعث کدورت عدسی در بعضی مناطق می شود. به این وضعیت که عدسی دچار کدورت شده کاتاراکت یا آب‌مروارید می‌گویند. با گذشت زمان کدورت در قسمت‌های بیش‌تری از عدسی بروز کرده باعث کاهش بینایی بیش‌تری می‌شود. 
آب‌مروارید چه از نظر علت پیدایش و چه از نظر فرم بالینی انواع متعدد دارد. به همین دلیل علائم بیماری و سیر پیشرفت آن می‌تواند از یک فرد به فرد دیگر کاملاً متفاوت باشد.
از نظر علت پیدایش، آب مروارید به انواع زیر تقسیم‌بندی می‌گردد:
· آب مروارید سنی: شایع‌ترین نوع
· آب مروارید مادرزادی
· آب مروارید ناشی از ضربه
· آب مروارید ناشی از بیماری‌های التهابی مزمن داخل چشمی
· آب مروارید ناشی از بیماری‌های متابولیک مانند بیماری قند
· آب مروارید ناشی از تشعشعات مانند نور ماوراء بنفش، اشعه ایکس و غیره
· آب مروارید ناشی از مصرف بعضی از داروها مانند کورتون و یا سموم مانند نفتالین
به هر شکل علت هر چه باشد در اکثر این موارد درمان جراحی است و عدسی کدرشده خارج و با یک عدد لنز مصنوعی جایگزین می‌گردد. روش‌های غیر جراحی مانند عینک و یا دارو در درمان آب‌مروارید تقریبا جایگاهی ندارند و فقط ممکن است برای مدت کوتاهی جهت بهبود نسبی دید استفاده گردند تا بیمار آمادگی عمل را پیدا نماید. بد نیست که بدانیم آب‌مروارید شایع‌ترین بیماری چشم است که نیاز به عمل جراحی دارد و شاید بتوان گفت در تمام دنیا شایع‌ترین عمل جراحی است که درتمامی بدن انجام می‌گیرد و شاید موفق‌ترین روش درمانی در تمام طب باشد.
به صورت سنتی برای عمل آب مروارید، برشی در حدود ۱۲ میلی‌متر روی لبه قرنیه چشم ایجاد و سپس هسته عدسی کدرشده که در حدود ۹ تا ۱۱ میلی‌متر اندازه آن می‌تواند متغیر باشد، به صورت یکجا از چشم خارج و به جای آن یک عدد عدسی مصنوعی در داخل چشم جایگذاری می‌گردد. در پایان محل برش با بخیه‌های متعدد بسته می‌شود. مشکل اصلی این روش، ایجاد آستیگماتیسم قابل توجه در چشم است که اندازه برش لبه قرنیه و تعداد بخیه‌های استفاده شده در پایان عمل نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان آن دارد. معمولاً حدود ۸ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد تا با برداشتن همه یا تعدادی از بخیه‌ها بتوان آستیگماتیسم حادث شده را در حد قابل قبولی کاهش داد. بنابراین معضل اصلی این روش را می‌توان در طولانی بودن دوره نقاهت آن دانست. اگرچه این روش امروزه مقبولیت خود را به میزان زیادی از دست داده است ولی باید توجه داشت که در بعضی از موارد خاص مانند آب‌مرواریدهای رسیده و یا آب مروارید به همراه دررفتگی یا نیمه دررفتگی عدسی، این روش (عمل جراحی آب مروارید با برش بزرگ) می‌تواند روش انتخابی و کم خطری نسبت به روش‌های با برش کوچک باشد. 
در سیر تحول عمل جراحی آب مروارید، اولین نقطه عطف زمانی حاصل شد که با استفاده از تکنولوژی ماوراء صوت (اولتراسوند) یا همان تکنولوژی فیکوامولسیفیکاسیون این قابلیت در اختیار جراح قرار گرفت که هسته عدسی کدر شده را در داخل چشم خرد وهم‌زمان ذرات خرد شده را با یک وسیله مکنده از چشم خارج گرداند. بنابراین دیگر برای خروج هسته عدسی نیاز به ایجاد برش‌های بزرگ منتفی گردید و جای آن را برش‌های کوچک گرفت. در این راستا و تقریبا به طور همزمان تحول مهم دیگری در طراحی و کیفیت لنزهای مصنوعی داخل چشمی بوقوع پیوست و استفاده از عدسی‌های مصنوعی تاشونده مورد تائید مراجع ذیصلاح قرار گرفت. این دو تحول در کنار هم سبب شد که امروزه اعمال جراحی آب مروارید با برشی کم‌تر از ۳ میلی‌متر قابل انجام باشد. این گونه برش‌ها غالبا نیاز به بخیه نداشته یا زدن یک بخیه کفایت می‌کند. بنابراین میزان آستیگماتیسم ایجاد شده در اثر عمل جراحی ناچیز و دوره نقاهت و بازگشت بینایی بسیار کوتاه خواهد بود. 
آب مروارید از نظر علمی یعنی ایجاد هر نوع کدورت در عدسی چشم. به صورت طبیعی در داخل چشم انسان در پشت عنبیه عدسی شفافی قرار دارد که به متمرکز کردن شعاع‌های نورانی بر روی شبکیه کمک می‌کند. همچنین عدسی عنصر اصلی در تطابق برای دید نزدیک می‌باشد. علت پیدایش کدورت در عدسی، تغییر در ساختار پروتئین‌های آن می‌باشد که می‌تواند به صورت مادرزادی یا در اثر ضربه، مصرف بعضی از داروها و سموم، در معرض تشعشعات قرار گرفتن، ابتلا به بیماری قند، و مهم‌تر از همه به علت تغییرات سنی اتفاق بیفتد. نوع اخیر یعنی آب مروارید سنی شایع‌ترین نوع و در حدود بیش از ۷۰ درصد موارد را شامل می‌گردد. ایجاد کدورت در عدسی چشم را شاید بتوان به یخ زدگی شیشه پنجره در زمستان شبیه کرد فقط با این تفاوت که پس از ذوب شدن یخ، شیشه دو مرتبه شفاف می‌گردد اما برای رفع کدورت از عدسی بجز خارج کردن و جانشین نمودن آن با یک نوع مصنوعی راهی دیگری تا کنون برای بشر شناخته نشده است. البته باید توجه داشت که صرف وجود کدورت در عدسی چشم حتما به معنی نیاز فوری به عمل جراحی نیست. بعضی از انواع کدورت‌های عدسی یا خیلی خفیف هستند و یا در قسمت‌هایی از عدسی واقع گشته‌اند که مانع از رسیدن نور به داخل چشم نمی‌گردند و طبعاً نیاز به درمان نخواهند داشت به هنگام ایجاد کدورت در عدسی، به علت ایجاد مانع بر سر راه عبور نور به داخل چشم، بینایی مختل می‌گردد که با یک یا چند تا از علایم زیر خود را نشان خواهد داد:
· تاری آرام و تدریجی دید درطی مدت چندین ماه و یا سال در یک یا هر دو چشم
· تاری دید در شرایط نوری کممخصوصاً در غروب
· پخش نور (ایجاد و یاافزایش آن نسبت به قبل) به خصوص در هنگام رانندگی در شب در گذرگاه‌های دوطرفه تغییردر دید رنگ بخصوص در رنگ آبی؛ در بعضی از انواع تغییر رنگ بقدری استکه انگار از پشت یک شیشه زرد رنگ نسبتا مات به اشیاء پیرامونمان نگاهمی‌کنیم.
· دو بینی در یک چشم و یاسایه دار دیدن
· تغییرات مکرر نمرهعینک
با افزایش امید به زندگی در جوامع پیشرفته و رو به پیشرفت، تعداد افرادی که دچار آب مروارید در اثر سن می‌شوند رو به فزونی است. به عبارت دیگر با استدلال می‌توان گفت اگر همه افراد به اندازه کافی عمر کنند بالاخره روزی فرا خواهد رسید که نیاز به عمل آب مروارید پیدا کنند. چرا که در واقع آب‌مروارید یک پروسه طبیعی پیری است که از عوامل دیگر مانند نژاد، جنسیت، تغذیه، آب وهوا وغیره نیز تاثیر می‌پذیرد. یعنی مجموعه یک یا چند تا از این عوامل سبب می‌گردد که بعضی از افراد در سنین پایین‌تر گرفتار آب مروارید گردند و برخی دیگر در سنین بالاتر مبتلا گردند. در کتب چشم‌پزشکی غربی آماری وجود دارد که ۷۵ درصد افراد بالای ۷۵ سال درجات متفاوتی از کدورت عدسی یا همان آب مروارید را در چشمشان دارند. در کشور ما اینچنین آمار دقیقی وجود ندارد ولی بنظرمیرسد در جوامعی مانند ما، نرخ شیوع این بیماری باید در همین میزان و یا حتی بیشتر باشد که احتمالا علت آن تفاوت نوع تغذیه و یا آب و هوا می‌باشد.
امروزه پیشرفت تکنولوژی و نیاز روزافزون به دید بهتر و کامل‌تر از یکطرف و بهبود شگرف تکنیک‌های عمل جراحی آب مروارید از سوی دیگر سبب گشته تا آب مروارید در مراحل ابتدایی‌تری نسبت به یکی دو دهه قبل مورد مداوا قرار گیرد و انواع پیشرفته و شدید آن مانند آنچه در عکس مقابل دیده می‌شود کم‌تر در جوامع پیشرفته یافت می‌گردد.
آیا راهی برای پیشگیری از آب مروارید وجود دارد؟
همانطور که قبلا گفته شد شایعترین نوع آب مروارید نوع سنی میباشد ( بیش از ۷۰% موارد ). در واقع آب مروارید یک پروسه طبیعی پیری است که از عوامل دیگر مانند نژاد، جنسیت، تغذیه، آب وهوا وغیره نیز تاثیر می پذیرد. تاکنون روش موثری برای پیشگیری از آب مروارید سنی شناخته نشده است. اما نمی توان نقش بعضی از عوامل را منتفی دانست. از این میان نقش نور ماوراء بنفش خورشید ( ultraviolet یا باختصار UV ) و بعضی از عوامل تغذیه ای در ایجاد زودرس آب مروارید بیشتر شناخته شده است. بنابراین استفاده از عینکهای آفتابی ویا کلاههای نقابدار مخصوصا در افرادی که مدت طولانی در معرض نور آفتاب قرار می گیرند، می تواند در پیشگیری نسبی آب مروارید موثر باشد. 
همچنین ترک سیگار یا کاهش استعمال آن می تواند بسیار موثر باشد. نقش منفی الکل را نیز نمی توان ندیده گرفت. تغذیه خوب به همراه استفاده از میوه و سبزیجات و مواد غذایی که به اصطلاح سرشار از آنتی اکسیدان هستند، می تواند نقش نسبی در پیشگیری از آب مروارید داشته باشد.
زمان مناسب برای عمل جراحی آب مروارید
آنچه که بصورت سینه به سینه نقل می‌گردد این است که باید صبر کرد تا آب مروارید ” رسیده” و آماده عمل گردد. اما امروزه از مقبولیت سخن فوق بشدت کاسته شده و پیشرفت تکنولوژی و نیاز روزافزون به دید بهتر و کاملتر از یکطرف و بهبود شگرف تکنیک‌های عمل جراحی آب مروارید از سوی دیگر سبب گشته تا آب مروارید در مراحل ابتدایی‌تری نسبت به یکی دو دهه قبل مورد مداوا قرار گیرد. آنچه که امروزه با صراحت گفته می‌شود این است که موعد عمل جراحی تابعی از نیازهای بینایی روزمره بیمار می‌باشد که در افراد مختلف کاملا متفاوت است و بر این اساس موعد عمل جراحی از یک بیمار به بیمار دیگر فرق خواهد کرد. به عنوان مثال یک آب مروارید مختصر در فردی که شغلش رانندگی است، نیاز وی به دید خوب و کامل در روز و شب ایجاب می‌کند سریع‌تر مورد عمل قرار گیرد و در مقابل یک خانم خانه‌دار با آب مروارید متوسط که از عهده فعالیت‌های روزمره خود به خوبی بر می‌آید این امکان را دارد که تا مدت‌ها عمل را به تاخیر بیندازد. پس بصورت یک قانون کلی می‌شود گفت که هر زمان آب‌مروارید بینایی را در حدی کاهش دهد که انجام امور روزمره فرد را مختل نماید، آن موقع موعد عمل خواهد بود علاوه بر اصل کلی فوق نکات زیرنیز در تعیین زمان عمل می‌تواند مد نظر قرار گیرد. امروزه تمایل بر این است که اجازه ندهیم آب‌مروارید به مراحل کاملارسیده پیشرفت نماید. چرا که این نوع آب‌مروارید به قدری افت دید می‌دهد که تقریباً با نیازهای زندگی امروزی ما منافات دارد. از سوی دیگر عمل جراحی آب مروارید رسیده” با تکنیک‌های روز که عمدتاً به صورت استفاده از سیستم‌های فیکوامولسیفیکاسیون و برش کوچک انجام می‌گیرد، بسییار مشکل و گاهی غیر قابل انجام می‌شود که در این صورت نوع عمل به روش‌های قدیمی‌تر که با برش بزرگ و استفاده از بخیه‌های متعدد می‌باشد تغییر می‌یابد. بنابر این زمان نقاهت و برگشت دید طولانی و به دو تا سه ماه افزایش خواهد یافت.
همچنین آب مروارید کاملا رسیده” خطری برای ایجاد آب سیاه در چشم محسوب می‌گردد که بیمار را مجبور به عمل در شرایط اضطراری خواهد نمود. عملی که می‌تواند با فراغ بال و در شرایط کاملا انتخابی انجام گیرد مطمئنا انجام آن در شرایط اضطرار از کیفیت آن خواهد کاست. زمان عمل در آب مروارید نوع مادرزادی مقوله کاملاً متفاوتی از آنچه گفته شد می‌باشد. در اینجا به علت اینکه سیستم بینایی و راه‌های بینایی در مغز کودک در حال تکامل می‌باشد، آب مروارید سبب تنبلی شدید یک و یا هر دو چشم می‌گردد و بنابراین تاخیر در عمل صلاح نمی‌باشد. البته در اینجا نیز نباید فراموش کرد که آب مروارید مادرزادی اشکال بالینی بسیار متفاوتی دارد و در بعضی از انواع آن که اختلال دید قابل توجه‌ای را ایجاد نکرده، می‌توان با نظر پزشک معالج صبر نمود. یادمان باشد در مورد آب مروارید مادرزادی نکات ظریف بسیاری وجود دارد که در حوصله این بحث نیست ودراین مورد حتما به نظریه چشم پزشک معالج کودک عملگردد.
عمل جراحی آب مروارید با روش بدون بخیه»
همانطور که در قسمت قبل ذکر شده است، عمده اعمال جراحی آب مروارید از طریق برش کوچک و با استفاده از امواج صوتی (اولتراسوند) و یا همان روش فیکوامولسیفیکاسیون صورت می گیرد. این برش‌ها به علت اینکه خودبخود و بلافاصله بعد ازعمل بسته می‌شوند، نیاز به بخیه ندارند و یا یک بخیه کفایت می‌کند. بدین جهت عمل جراحی آب مروارید به روش برش کوچک را روش بدون بخیه ”no-stitch” و یا روش با یک بخیه”one-stitch” نیز می‌نامند.
بسته به محل برش جراحی، فرم برش، و نظر جراح، گاهی نیاز می گردد که یک بخیه روی محل برش زده شود. این بخیه معمولاً در طی هفته نخست پس از عمل، بدون اینکه برای بیمار ایجاد ناراحتی نماید، برداشته می‌شود. در این حالت کیفیت عمل و نتایج عمل جراحی آب‌ مروارید به هیچ عنوان متفاوت از نوع بدون بخیه نخواهد بود.
باید توجه داشت که گاهی جراح ترجیح می‌دهد صرفاً برای اطمینان بیش‌تر و کاهش عوارض احتمالی از بخیه استفاده نماید که این مخصوصاً در مورد بیمارانی که احتمال رعایت کردن نکات بعد از عمل در آن‌ها ضعیف است، بسیار مصداق پیدا می‌کند. 
جایگاه لیزر در اعمال جراحی آب مروارید 
رمز اصلی موفقیت چشم ‌گیر اعمال جراحی مدرن آب ‌مروارید، استفاده از برش کوچک می‌باشد که به علت تغییرات ناچیز در آستیگماتیسم بعد از عمل، دوره نقاهت بسیار کوتاه می‌گردد. 
برای اینکه قادر باشیم عمل آب مروارید را از طریق برش کوچک انجام دهیم، نیاز به وسایل و ماشین‌هایی داریم که بتواند هسته عدسی را قبل از خروج در درون چشم خرد نماید.
برای خرد کردن هسته عدسی عمدتا سه روش وجود دارد:
· خرد کردن دستی که با استفاده از دو وسیله ساده در درون چشم هسته عدسی به سه قسمت یا بیش‌تر تقسیم و سپس این تکه‌ها خارج می‌گردد.
· استفاده از ماشین‌های اولتراسوند که با ایجاد امواج ماوراء صوت، هسته عدسی در داخل چشم خرد و به صورت همزمان با وسیله مکنده از چشم خارج می‌گردد.
· استفاده از ماشین‌های لیزر که با استفاده از انرژی نور لیزر هسته عدسی در داخل چشم خرد و به صورت هم‌زمان با وسیله مکنده از چشم خارج می‌گردد. 
روش‌های بیهوشی در عمل جراحی آب‌مروارید
در روش نوین عمل جراحی آب‌مروارید، نیاز به بیهوشی عمومی تقریبا منتفی گشته است و غالب اعمال جراحی آب مروارید با بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد. بنابراین خودبخود عوارض بیهوشی عمومی و خطراتی که عمل جراحی آب‌مروارید بواسطه بیهوشی عمومی به دیگر اعضای حیاتی بدن مانند مغز، قلب، ریه، و کبد متوجه می‌نمود، حذف می‌گردد. استفاده از بیهوشی عمومی در عمل جراحی آب‌مروارید منحصر به مواردی می‌گردد که امکان همکاری بیمار در ضمن عمل وجود ندارد (مانند جراحی آب‌مروارید در اطفال یا دربعضی از بزرگسالان با بیماری‌های عصبی یا روحی روانی خاص). 
در نوع بی‌حسی موضعی نیز در خیلی از موارد نیاز به تزریق ماده بی‌حسی در کنار چشم نمی‌باشد و فقط چکاندن قطره بی‌حسی کفایت می‌کند. بنابراین خطرات و عوارض تزریق ماده بی‌حسی در کنار چشم مانند سوراخ شدن کره چشم، خون‌ریزی پشت کره چشم، آسیب به عصب بینایی نیز حذف می‌گردد. حسن دیگر بی‌حسی با قطره و تزریق نکردن ماده بی‌حسی در کنار چشم در این است که بیمار نیاز به قطع کردن مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین را قبل از عمل جراحی نخواهد داشت. 
بی‌حسی موضعی با قطره به علت اینکه بقیه سیستم‌های بدن را تحت تاثیر سوء قرار نمی‌دهد، بنابراین نیاز بیمار را به بررسی‌های گسترده آزمایشگاهی و همچنین مشاوره داخلی و قلب کم‌تر می‌نماید. بیمار اجازه خواهد داشت در روز عمل تمامی داروهایی را که برای ناراحتی‌های دیگر وی تجویز شده را استفاده نماید. مدت ناشتایی قبل از عمل کوتاه‌تر و بیمار بلافاصله پس از عمل اجازه خورد و خوراک خواهد داشت.
باید دانست که در هنگام عمل جراحی با بی‌حسی موضعی با قطره، علایم حیاتی بیمار مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و میزان اکسیژن پیوسته توسط تیم بیهوشی با دستگاه‌های مجهز مانیتور می‌گردد. همچنین متخصص بیهوشی برای کاهش اضطراب و از بین بردن درد احتمالی، به بیمار از طریق رگ و سرم داروهای آرام‌بخش و ضد درد تزریق می‌کند. 
بیمار در حین عمل معمولاً بیدار و صدای جراح را می‌شنود ولی درد نخواهد داشت. جراح در حین عمل ممکن است به بیمار دستوراتی مانند به نور میکروسکوپ نگاه کن» یا به بالا یا به پایین نگاه کن» خواهد داد که بیمار براحتی و بدون درد قادر به انجام دستورات فوق خواهد بود. 
عوارض عمل جراحی آب‌ مروارید
عمل جراحی آب ‌مروارید یکی از شایع‌ترین و سالم‌ترین اعمال جراحی در تمام بدن محسوب می‌گردد، با این حال باید توجه داشت که به مانند تمامی اعمال جراحی نمی‌تواند به صورت مطلق خالی از عارضه باشد. همانطور که می‌دانیم هر گونه مداخله طبی و یا جراحی می‌تواند عوارض ریز و درشتی را به دنبال داشته باشد. بنابراین آنچه در انتخاب یک روش جراحی و یا طبی باید مدنظر باشد صرفاً وجود یا عدم وجود عارضه نیست، بلکه نسبت فواید به عوارض آن روش باید معیار تصمیم‌گیری قرار گیرد. در عمل جراحی آب مروارید این نسبت بسیار بالاست به طوری که بیش از ۹۵ درصد موارد درمان جراحی آب مروارید بدون هیچگونه عارضه‌ای خاتمه می‌یابد. 
باید توجه داشت که عدم بهبود بینایی پس از عمل جراحی آب مروارید همیشه دلالت بر وجود عارضه در ضمن یا پس از عمل ندارد، بلکه در مواردی بیماری‌های همراه مانند کدورت‌های قرنیه، آب سیاه، بیماری‌های عصب و شبکیه، به صورت عوامل محدود کننده بینایی نقش بازی می‌کنند. 
عوارض احتمالی حین عمل عبارتند از:
· از دست دادن قسمت یا تمام لایه پشت عدسی
· باقی ماندن بخشی از عدسی در داخل چشم
· افتادن تمام یا قسمتی از هسته عدسی بداخل زجاجیه
· خونریزی پشت چشم
در صورت بروز عوارض فوق که بسیار نادر هستند، ممکن است عمل جراحی با موفقیت و بدون تغییر روش جراحی به اتمام برسد و این احتمال هم وجود دارد که این عوارض سبب تغییر روش جراحی از نوع با برش کوچک به نوع با برش بزرگ و طبعاً استفاده از بخیه گردد. همچنین با بروز بعضی از عوارض فوق، بیمار ممکن است نیاز به جراحی‌های تکمیلی دیگر پیدا نماید. خون‌ریزی پشت چشم که بسیار عارضه نادری است می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی بینایی گردد.
عوارض احتمالی بعد از عمل عبارتند از:
· عفونت داخل چشم
· افزایش فشار داخل چشم
· ورم قرنیه
· ورم مرکز بینایی
· پارگی شبکیه
احتمال بروز عوارض فوق در صورت حدوث عوارض حین عمل، بیش‌تر می‌گردد. اما باید دانست که این عوارض می‌توانند حتی بعد از یک عمل جراحی کاملاً موفق نیز حادث گردند. درمان عوارض فوق می‌تواند مصرف دارو و یا عمل جراحی و یا هر دو باشد. عارضه عفونت داخل چشم اگرچه بسیار نادر اتفاق می‌افتد ولی می‌تواند به شدت به ساختمان چشم و در نتیجه به بینایی آسیب برساند.

CVS یکی از مشکلات بسیار مهم در افرادی است که روزانه چندین ساعت را در جلوی کامپیوتر می‌گذرانند. تنظیم چیدمان و نور محیط کار برای ایجاد شرایط ارگونومیک بهتر می‌تواند به کاهش مشکلات چشمی مربوط به CVS منجر شود. به عنوان مثال در بعضی موارد، یک عینک مناسب برای کار با کامپیوتر کمک می‌کند تا فرد دید بهتری را در فاصله صحیح از صفحه کامپیوتر داشته باشد.
علایم CVS
اگر شما بیش از ۲ ساعت در روز را در جلوی کامپیوتر می‌گذرانید، در معرض درجاتی از CVS قرار دارید. علایم CVS عبارتند از:
– سردرد
– عدم تمرکز دید (focus)
– سوزش چشم
– خستگی
– دوبینی
– پخش نور (glare)
– درد در ناحیه گردن، شانه و کمر
دلایل ایجاد CVS
CVS به دلیل واکنش متفاوت چشم‌ها و مغز به حروف (کاراکترها) روی صفحه کامپیوتر نسبت به حروف چاپ شده ایجاد می‌شود. چشمان ما برای تمرکز بر روی کلمات و اشکال چاپ شده که به رنگ سیاه و با لبه‌های کاملاً مشخص هستند، تقریباً مشکلی ندارد ولی کاراکترهای روی صفحه کامپیوتر از این میزان وضوح و کنتراست برخوردار نیستند. کلمات روی صفحه کامپیوتر از ترکیب نقاط بسیار کوچک نور (پیکسل‌ها) تشکیل می‌شوند که در مرکز روشن‌تر هستند و به سمت لبه‌ها دارای تراکم (intensity) کم‌تری می‌باشند و این مساله تطابق یا focus کردن چشم روی این تصاویر را سخت‌تر می‌کند. در عوض چشم‌ها به سمتی منحرف می‌شوند که نیاز به میزان کم‌تری فو باشد که به اصطلاح RPA (resting point of accomodation) گفته می‌شود.
چشم‌ها ناخواسته به سمت RPA حرکت می‌کنند و دوباره کشیده می‌شوند تا بر روی صفحه کامپیوتر فو شوند. این کشش و انقباض مداوم عضلات چشم موجب خستگی و درد چشم می‌شود که معمولاً حین و یا بعد از کار با کامپیوتر ایجاد می‌شود.
پیشگیری
برای کاهش خطر ایجاد CVS باید به یک متخصص چشم‌پزشکی یا بینایی‌سنجی که در رابطه با بینایی در کار با کامپیوتر تخصص دارد مراجعه شود. پزشک بعد از معاینه و بسته به این که مشکل چشمی مرتبط با CVS را تشخیص دهد ممکن است عینک مخصوص کامپیوتر تجویز نماید.
مطالعات نشان داده‌اند این عینک‌ها که علاوه بر افزایش راحتی هنگام کار با کامپیوتر بازدهی کاربران را افزایش می‌دهند و برای کارفرمایان نیز مقرون به صرفه است.
· آیا صفحات anti-glare مفیدند؟
فیلترهای anti-glare برای صفحات کامپیوتر می‌توانند به افزایش راحتی کاربر کمک کنند ولی تمام مشکلات مربوط به دید را حل نمی‌کنند. این فیلترها فقط پخش نور را کاهش می‌دهند ولی مشکلات مربوط به تطابق‌های مکرر هنگام کار با کامپیوتر را کم نمی‌کنند.
برای کاهش موثر خستگی و درد چشم (eye strain) معمولاً نیاز به عینک‌های مخصوص برای تمرکز (فو) راحت‌تر بر روی صفحه کامپیوتر است. عینک‌های دارای پوشش anti-reflex قویاً توصیه می‌شوند. پوشش AR موجب کاهش انعکاس‌ها در سطوح جلویی و پشت عدسی‌های عینک شده و در نتیجه glare را کاهش داده و توانایی تمرکز بر روی تصویر مانتیور را افزایش می‌دهد.
· چه نوع عدسی‌هایی برای عینک‌های کامپیوتر تجویز می‌شود؟
بهترین نوع عدسی برای این عینک‌ها معمولاً با سن فرد مربوط است. اگر شما در سنین ۴۰ سالگی یا بیش‌تر هستید، معمولاً دارای درجاتی از پیرچشمی می‌باشید. بنابراین عدسی‌های چندکانونی بهترین گزینه برای شماست.این نوع عدسی امکان دیدن و فو کردن روی صفحه کامپیوتر و همین‌طور اشیایی که نزدیک‌تر یا دورتر از صفحه کامپیوتر هستند را فراهم می‌کند.عدسی‌های تک‌کانونی هم گزینه مناسبی برای عینک‌های کامپیوتر هستند ولی اگر شما مبتلا به پیرچشمی هستید عمق فو محدودتر خواهد بود.
چشم‌پزشک در تعیین بهترین عدسی که مناسب محیط کار و نیازهای بینایی شما باشد کمک خواهد کرد.
عدسی عینک‌های کامپیوتر با یک ته‌رنگ(tint) ملایم برای محیط‌های کاری با نور زیاد مناسب هستند.
ته‌رنگ این عدسی‌ها میزان نور وارده به چشم را کاهش داده و موجب راحتی بیش‌تر و کاهش خستگی چشم می‌شود.
اما باید بدانید که ته‌رنگ (tint) به تنهایی تاثیری بر دلیل اصلی خستگی چشم یعنی همان focusing ندارد.
· آیا عینک مطالعه برای کار با کامپیوتر مناسب است؟
عینک‌های مطالعه معمولاً بهترین راه حل برای کاربران نیستند. عنیک‌های مطالعه نوعاً برای فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متری از چشم مناسبند که فاصله استاندارد برای مطالعه است. اما برای حداکثر راحتی، صفحه کامپیوتر شما باید در فاصله ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متری از چشم شما قرار گیرد. برای بهترین دید در این فاصله، تجویز یک عینک دیگر نیاز است و این عینک از میزان addition کم‌تری برخوردار است.
· آیا چیدمان محیط کار (ارگونومی) راه حل پیش‌گیری از خستگی چشم است؟
چیدمان محیط کار مهم است، تغییر و تنظیم محل قرارگیری کامپیوتر مطمئناً به کاهش علایم فیزیکی CVS کمک می‌کند، اما ارگونومی به تنهایی نمی‌تواند مشکل بینایی را حل کند.
۱۰ راه حل برای کاهش CVS
۱) انجام معاینات چشمی ویژه قبل از کار با کامپیوتر
این مهم‌ترین کاری است که برای پیش‌گیری و درمان CVS می‌توانید انجام دهید.
بر اساس تحقیقات موسسه سلامت و امنیت شغلی آمریکا (NIOSH) کاربران کامپیوتر باید قبل از شروع به کار با کامپیوتر و سپس هر سال تحت معاینات چشمی قرار گیرند. بیمار حتماً باید به چشم‌پزشک بگوید که چه مدت زمانی از کامپیوتر در محل کار و خانه استفاده می‌کند.
۲) تنظیم نور مناسب محیط کار
خستگی چشم معمولاً‌ به علت نور شدید آفتاب که از بیرون به داخل می‌تابد یا نور شدید و نامناسب داخل ساختمان ایجاد می‌شود.
وقتی با کامپیوتر کار می‌کنید نور باید در حدود نصف نور معمول در اغلب دفاتر باشد. نور اضافی را با کشیدن پرده‌ها، کم کردن چراغ‌ها و لامپ‌های فلورسنت کاهش دهید. سعی کنید مانیتور کامپیوتر را طوری قرار دهید که پنجره‌ها در کنار و نه در پشت یا جلوی آن باشند.
۳) glare را به حداقل برسانید
پخش نور یا glare ناشی از دیوارها و همین‌طور انعکاس صفحه کامپیوتر می‌تواند موجب خستگی چشم‌ها شود. شاید لازم باشد صفحات anti-glare روی مانتیور نصب کنید و یا دیوارهای به رنگ سفید روشن را با رنگ‌های تیره‌تر و یک پوشش نهایی مات رنگ بزنید.
اگر از عینک استفاده می‌کنید از عدسی‌های با پوشش anti-reflective استفاده کنید. پوشش ضدانعکاس، پخش نور و میزان نور منعکس شده در سطوح جلو و پشت عدسی‌های عینک را به حداقل می‌رساند.
۴) مانیتورهای خود را به روز کنید.
مانیتورهای قدیمی را با مانیتورهای جدید LCD تعویض کنید. این مانیتورها برای چشم مناسب‌ترند و دارای پوشش anti-reflective هستند.
مانیتورهای CRT قدیمی به میزان قابل توجهی لرزش (flicker) در تصاویر ایجاد می‌کنند که علت اصلی خستگی (strain) چشم است. حتی اگر flicker قابل تشخیص نباشد، باز هم می‌تواند منجر به خستگی چشم‌ها در هنگام کار با کامپیوتر شود.
استفاده از مانیتورهای بزرگ‌تر و با ضریب تفکیک یا رزولوشن بالاتر (۱۹ اینچ به بالا) در پیش‌گیری از خستگی چشم بسیار کمک‌کننده است.
۵) تنظیم روشنی و وضوح تصویر صفحه کامپیوتر (brightness and contrast)
تصویر کامپیوتر خود را تنظیم کنید به طوری که نور کامپیوتر متناسب و همسان با روشنایی محیط کار باشد.
به عنوان یک تست به یک صفحه سفید در کامپیوتر نگاه کنید. اگر مانیتور به شکل یک منبع نوری به نظر رسید brightness کامپیوتر زیاد است و اگر به نظر خاکستری و تیره رسید بیش از حد تاریک (dark) است. همچنین صفحه را طوری تنظیم کنید که contrast بین زمینه (background) و کاراکترهای روی صفحه بالا باشد و اطمینان حاصل کنید که اندازه و رنگ متن در بهترین حالت برای چشمان شماست.
اندازه متن باید سه برابر کوچک‌ترین اندازه‌ای باشد که می‌توانید از فاصله معمول بخوانید.
همچنین متن سیاه روی زمینه سفید بهترین ترکیب رنگی است.
برای تنظیم رنگ و اندازه متن در control panel پنجره display properties را باز کرده و از منوی setting یا appearance اندازه و رنگ متن را انتخاب کنید. اگر از internet explorer استفاده می‌کنید در منوی view گزینه text size را انتخاب کرده و اندازه متن خود را به دلخواه انتخاب کنید.
۶) به طور مرتب پلک بزنید.
وقتی با کامپیوتر کار می‌کنید، پلک زدن بسیار مهم است؛ این کار باعث مرطوب شدن چشم‌ها و جلوگیری از خشکی و تحریک چشم می‌شود. هنگام کار با کامپیوتر، افراد کم‌تر (حدود یک‌پنجم) پلک می‌زنند.
پوشش اشک در فازهای بدون پلک زدن سریع‌تر تبخیر شده و موجب خشکی چشم می‌شود. همچنین هوای محیط‌های کار معمولاً خشک است و به تبخیر بیش‌تر اشک منجر می‌شود.
اگر علایم خشکی چشم را احساس کردید از پزشک خود در مورد اشک‌های مصنوعی و استفاده از آن‌ها در طی روز سوال کنید. البته قطره‌های نرم‌کننده (lubricating) را با قطره‌هایی که فقط کمک می‌کنند قرمزی چشم بهبود پیدا کنند اشتباه نکنید. قطره‌های ضدقرمزی چشم حاوی موادی هستند که مویرگ‌های سطح چشم را کوچک‌تر کرده و موجب سفیدی چشم می‌شود ولی در مورد خشکی چشم و تحریک اثری ندارند.
این تمرین را انجام دهید: هر ۲۰ دقیقه ۱۰ بار خیلی آهسته پلک بزنید و چشم‌ها را بسته نگه‌دارید. این کار به مرطوب شدن چشم کمک می‌کند.
۷) عضلات چشم‌ها را ورزش دهید.
یکی از دلایل خستگی چشم هنگام کار با کامپیوتر خستگی به دلیل فو کردن است. برای کاهش میزان خستگی چشم ناشی از فو کردن مداوم روی صفحه کامپیوتر، هر ۲۰ دقیقه از صفحه مانیتور چشم بردارید و به اشیاء دورتر یا پایین‌تر نگاه کنید. نگاه کردن به دوردست موجب استراحت ماهیچه‌های فو‌کننده چشم شده و خستگی چشم را کاهش می‌دهد.
ورزش دیگر نگاه کردن به یک جسم دور به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه و سپس خیره شدن به جسمی بسیار نزدیک به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه و دوباره نگاه کردن به جسم دور است. این تمرین را ۱۰ بار انجام دهید. این کار باعث کاهش خطر اسپاسم تطابق به علت کار طولانی مدت با کامپیوتر (accommodavtive spasm) می‌گردد.
۸) به طور مداوم بین کار با کامپیوتر استراحت کوتاهی داشته باشید.
برای کاهش خطر ایجاد CVS و دردهای گردن و پشت و شانه‌ها استراحت‌های کوتاه و مداوم در طی روز کاری مطلوب است. بر طبق مطالعات اخیر در موسسه سلامت و امنیت شغلی آمریکا (NIOSH) با این ‌کار میزان خستگی چشم و بدن به طور چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند. اگر کاربران کامپیوتر ۶ استراحت کوتاه پنج‌دقیقه‌ای در طی روز کاری داشته باشند، خستگی چشم‌ها و بدن به طور قابل ملاحظه‌ای کم می‌شود.
در طی استراحت کوتاه مدت بایستید، به اطراف حرکت کنید و بازوها، پاها، پشت، گردن و شانه‌های خود را بکشید. با مربی ورزش خود برای انجام حرکات کششی مناسب م کنید.
۹) میز کامپیوتر و محل کار خود را اصلاح کنید.
صفحه مانتیور را در فاصله ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متری از چشم خود قرار دهید. مرکز صفحه مانتیور باید حدود ۱۰ تا ۱۵ درجه پایین‌تر از چشم‌ها باشد تا سر و گردن در موقعیت راحت و مناسب قرار گیرند.
۱۰) از عینک‌های مخصوص کار با کامپیوتر استفاده کنید.
برای راحتی بیش‌تر از یک عینک کار با کامپیوتر که مخصوص شما تجویز شده است استفاده کنید، به ویژه اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید که هنگام کار با کامپیوتر خشک می‌شوند و ایجاد ناراحتی می‌کنند.
عینک‌های مخصوص کامپیوتر همچنین برای افرادی که از عینک‌های دوکانونی و لنزهای تدریجی (progressive) استفاده می‌کنند انتخاب مناسبی است چرا که این نوع لنزها معمولاً برای دید از فاصله صفحه مانتیور مناسب نیستند.
کودکان و CVS
زمانی که یک کودک آمریکایی در جلوی کامپیوتر برای انجام تکالیف، چت کردن و انجام بازی‌های کامپیوتری می‌گذراند حدود ۱ تا ۳ ساعت در هر روز است.
۹۰ درصد این کودکان در سنین دبستان به کامپیوتر در خانه یا مدرسه دسترسی دارند.
۵۴ میلیون کودک در ایالات متحده از کامپیوتر در مدرسه یا خانه استفاده می‌کنند.
بسیاری از متخصصین چشم اطفال بر این باورند که استفاده بیش از حد از کامپیوتر در بین کودکان، آن‌ها را در معرض خطر نزدیک‌بینی زودهنگام قرار می‌دهد.
نتایج چندین مطالعه اخیر بر تاثیر منفی کامپیوتر بر دید کودکان دلالت دارد.
۲۵ تا ۳۰ درصد کودکان نیاز به استفاده از عینک‌های مخصوص برای استفاده راحت و ایمن از کامپیوتر در خانه یا مدرسه دارند (برطبق مطالعه‌ای در دانشگاه کالیفرنیا دانشکده اپتومتری Berkley).
از سال ۱۹۹۵ میزان کودکان دبستانی مبتلا به نزدیک‌بینی از ۱/۱۲ درصد به ۴/۲۰ درصد افزایش یافته است (بر طبق مطالعات وزارت بهداشت تایوان).
مطالعه مشابهی در سنگاپور نشان داده است که در مدت سه سال درصد کودکان ۷ تا ۹ ساله با نزدیک‌بینی دوبرابر شده و به ۳۴ درصد رسیده است.
ساعت‌ها نشستن مقابل صفحه کامپیوتر به چشم کودک فشار وارد کرده چرا که بیش‌تر از هر کار دیگری سیستم بینایی کودک را مجبور به focus و strain (تمرکز خستگی و کشش) می‌کند.
۲۰ سال پیش کودکان بیش‌تر خارج از خانه بازی می‌کردند و دید دور آن‌ها مهم‌تر بود ولی امروزه، اغلب کودکان چه در خانه و چه در مدرسه با کامپیوتر کار می‌کنند و این مساله موجب مشکلات بینایی شده است که چندین سال پیش ناشناخته بودند. والدین باید از مشکلات بینایی مربوط به کار با کامپیوتر مطلع باشند. کار با کامپیوتر نیازمند مهارت‌های حرکتی چشم است. چشم‌های کودکان هنوز به خوبی کامل نشده و رشد نکرده‌اند. تنها زمانی که سیستم بینایی بالغ شد و به رشد کامل رسید، کودک قادر به تحمل فشار کامپیوتر بر روی سیستم بینایی است.
بر طبق اعلام انجمن اپتومتری آمریکا، تایید استفاده از کامپیوتر بر دید کودکان شامل فاکتورهای زیر است:
– کودکان خودآگاهی محدودی دارند. ممکن است ساعت‌ها بدون وقفه و استراحت با کامپیوتر کار کنند. این میزان طولانی فعالیت ممکن است مشکلات دید و تمرکز (focus) و خستگی و درد چشم ایجاد کند.
– کودکان بسیار زود با شرایط وفق می‌یابند. آنها تصور می‌کنند آنچه را که می‌بینند و چگونگی دید آن‌ها طبیعی است، حتی اگر دید آن‌ها مشکل داشته باشد. برای همین بسیار مهم است که والدین بر زمان فعالیت کودکان با کامپیوتر نظارت داشته باشند.
– کودکان کوچک‌تر از بزرگسالان هستند. میز کامپیوتر و محل قرارگیری کامپیوتر اغلب برای استفاده بزرگسالان تنظیم شده است و این مساله زاویه دید برای کودکان را تغییر می‌دهد.
پنج راه‌کار برای جلوگیری از CVS در کودکان
بسیاری از متخصصین کودکان بر این باورند که فشار محیطی ناشی از near-point world بیش از وراثت باعث ایجاد نزدیک‌بینی همه‌گیر می‌شود. در حقیقت کودکانی که از کامپیوتر استفاده می‌کنند قبل از این که سیستم بینایی آن‌ها رشد کند در معرض یک مشکل عمده یعنی CVS قرار می‌گیرند. برای جلوگیری از CVS در کودکان این ۵ نکته را دنبال کنید:
۱- پیش از دبستان کودک باید تحت معاینه چشم قرار گیرد. این بررسی شامل بررسی دید نزدیک (مطالعه و کار با کامپیوتر) و دید دور می‌باشد.
۲- محل کار با کامپیوتر باید مخصوص کودکان تنظیم شود نه بزرگسالان.
۳- فاصله مناسب از مانیتور برای چشم کودکان۴۵ تا ۷۰ سانتی‌متر است. فاصله نزدیک‌تر از ۴۵ سانتی‌متر موجب درد و خستگی چشم در کودکان می‌شود.
۴- والدین و معلمین باید از علایم و رفتارهایی که نشان‌دهنده مشکلات چشمی است آگاه باشند. (مثل قرمزی چشم، مالش مداوم، چرخش سر و دیگر حالت‌های غیرمعمول و شکایت از دید تار و خستگی چشم). گاهی خودداری از کار با کامپیوتر هم ممکن است نشانه‌ ناراحتی و مشکلات چشمی باشد.
۵- مهم‌تر از همه چشم کودک را به یک متخصص بینایی‌سنجی کامپیوتر نشان دهید.

لیزیک یکی از دقیقترین روشهای جراحی عیوب انکساری چشم محسوب میشود که پرتوهای دریافتی نور را به درستی روی قرنیه چشم متمرکز میکند. هدف از انجام لیزیک رسیدن به دیدی واضح و شفاف میباشد.
استفاده از عمل جراحی لیزیک در موارد زیر توصیه میشود:

• نزدیکبینی: هنگامی که فرد دارای کره چشم بزرگی باشد یا انحنای قرنیه به شکلی باشد که نور جلوی شبکیه متمرکز شود، دید اشیاء دور دست برای وی سخت میشود.
• دوربینی: در مقابل هنگامی که فرد دارای کره چشم متوسطی باشد یا انحنای قرنیه به شکلی باشد که نور پشت شبکیه متمرکز شود، دید اشیاء نزدیک و در مواردی دور دست برای وی سخت میشود.
• آستیگماتیسم: اگر قرنیه دارای شکل نامنظم یا اعوجاج باشد، آستیگماتیسم رخ میدهد که دید اشیاء نزدیک و دور دست دچار مشکل میشود.

مانند هر عمل جراحی دیگری، لیزیک نیز دارای عوراضی میباشد که عبارت است از:

• در افراد نزدیکبین استفاده از لیزیک اغلب با حذف بسیار کم بافت قرنیه همراه میباشد؛ در نتیجه بیمار به دید واضح و شفاف نخواهد رسید و نیاز به جراحی مجدد میباشد.
• در مقابل این احتمال وجود دارد که طی عمل لیزیک بافت بیش از حدی از دست برود. در چنین شرایطی اصلاح قرنیه مشکلتر میشود.
• بعد از عمل لیزیک این احتمال وجود دارد که وضعیت بینایی به شرایط قبل از عمل بازگردد. از علل موثر در این زمینه میتوان التیام ناقص زخمها، عدم تعادل هورمونی و یا بارداری اشاره کرد.
• در موارد بسیار اندکی ممکن است فرد بینایی خود را از دست بدهد یا اینکه دید واضح یا شفافی نداشته باشد.
• آستیگماتیسم: اگر حذف بافتها به شکل نامنظمی انجام بگیرد فرد دچار مشکل آستیگماتیسم میشود. در چنین موارد عمل مجدد، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی نیاز میشود.
• بعد از جراحی لیزیک، ممکن است فرد برای دیدن اشیاء در شب با مشکل روبهرو شود. در چنین مواردی فرد دچار تاری، دوبینی و یا دیدن هالههای نور اطراف منابع نورانی میشود.
• خشکی چشم: لیزیک سبب کاهش تولید اشک در چشمان میشود که به مدت 6 ماه ممکن است به طول انجامد. خشکی چشم از کیفیت بنایی میکاهد. استفاده از قطره چشم میتواند بسیار سودمند باشد. در شرایط بسیار وخیم ممکن ات فرد مجدد تحت عمل قرار گیرد تا مجاری اشک بررسی کامل شود.
• عوارض ناشی از لایهبرداری: عمل لیزیک شامل برداشتن لایهای از سطح جلویی قرنیه است. این لایه با لولایی به سطح قرنیه متصل بوده که بعد از بلند کردن آن از سطح قرنیه، لیزر برای بازسازی و تغییر انحنای آن انجام میشود . در آخر لایهی مزبور مجددا به روی سطح قرنیه برگردانده شده و لنز پانسمان گذاشته میشود. در این شرایط فرد بیمار متعاقبا دچار عفونت، التهاب و افزایش ترشح اشک شود. اگر کار لایه برداری قرنیه به درستی انجام نشود ممکن است لایهی بیرونی (بافت اپیتلیوم) به خوبی به بخش زیرین خود نچسبیده و به صورت غیرطبیعی رشد کند.

عوامل افزایش دهنده خطر

عوامل مشخصی وجود دارند که خطرات عمل لیزیک را افزایش میدهند که توصیه میشوند پزشکان از انجام این عمل جراحی منصرف شوند:

• بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید
• شرایط نقص ایمنی که توسط بیماریهایی مانند HIV یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی رخ میدهد.
• خشکی چشم مستمر
• بینایی ناپایدار به دلیل مصرف داروی خاص، تغییرات هورمونی، بارداری، شیردهی یا پیری
• قوز قرنیه، التهاب قرنیه، یووئیت، بیماری تب خال در اطراف چشم، آب سیاه، آب مروارید، آسیب به چشم یا سایر اختلالات مربوط به پلک چشم

انجام عمل لیزیک در موارد زیر تجویز نمیشود:

• دید کلی تقریبا خوبی دارد
• مردمک درشت یا قرنیه نازکی دارد
• مشاغل خاص که ممکن است روی بهبودی فرد اثرگذار باشد
• مشکل چشمی مربوط به سن مانند پیرچشمی
• ورزشهای دارای برخورد که امکان ضربه به صورت وجود دارد.

توصیه میشود قبل از تصمیمگیری درباره عمل جراحی لیزیک با پزشک متخصص چشم م نموده تا کاملا مزایا و معایب آن را در نظر بگیرید.

پی.آر.کی

 پی.آر.کی از اولین عملهای جراحی برای رفع عیوب انکساری چشم میباشد که برای اصلاح نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم به کار میرود.
در مقایسه با عمل لیزیک، طول مدت بهبودی عمل پی.آر.کی کمی طولانیتر میباشد. با این وجود، این عمل به طور گستردهای انجام میشود و در مواردی مزایای قابل توجهی در مقایسه با لیزیک دارد.
مکانیسم این عمل مشابه لیزیک میباشد. به بیان دیگر، توسط لیزر در قرنیه تغییر شکل صورت میگیرد تا نور به درستی روی شبکیه متمرکز شود و بینایی فرد بیمار بهبود پیدا کند.
تفاوت اصلی بین پی.آر.کی و لیزیک در شیوهی دسترسی به محل درمان میباشد. به این صورت که در لیزیک لایهی بیرونی برداشته شده و شکل لولا به سطح قرنیه متصل میشود تا درمان انجام شود. این در حالی است که در پی.آر.کی تمام لایهی خارجی برداشته و حذف میشود. در هر دو روش به کمک لیزر اگزایمر لایهی استروما تراش داده شده تا عیوب انکساری مرتفع گردد.
نوع دیگری از جراحی پی.آر.کی وجود دارد که لیزک یا لازک نامیده میشود. در این عمل پس از برداشتن لایه اپی تلیوم (توسط ترفین)، سطح قرنیه همانند عمل پی.آر.کی با استفاده از لیزر اگزایمر تراش داده میشود. پس از تکمیل این مرحله جراح با دقت اپی تلیوم را به جای خود برمیگرداند. لیزک در مقایسه با جراحی پی.آر.کی بهبودی بسیار آرامی دارد زیرا ترمیم لایه اپی تلیوم در مقایسه با رشد مجدد آن بسیار زمانبر میباشد.

پی.آر.کی در مقایسه با لیزیک

اغلب نتایج درمانی پی.آر.کی و لیزیک با یکدیگر قابل مقایسه میباشند اما بهبودی اولیه پی.آر.کی در مدت طولانیتر به دست میآید که به دلیل رشد مجدد سلولهای اپی تلیوم میباشد. بهعلاوه، احتمال عفونت چشم و تیرگی دید نیز وجود دارد.
با وجود این موارد، روش جراحی پی.آر.کی از این مزیت برخوردار است که به دلیل عدم اتصال لایه بیرونی به قرنیه، تمام ضخامت لایه استروما برای درمان با لیزر در دسترس میباشد. لذا در مواردی که قرنیه نازک میباشد یا فرد قبلا تحت عمل لیزیک بوده، استفاده از پی.آر.کی توصیه میشود. از طرفی دیگر، طی پی.آر.کی احتمال برداشتن بیش از حد بافت قرنیه به حداقل میرسد.

چگونه پی.آر.کی انجام میشود؟

در پی.آر.کی ابتدا لایه اپی تلیوم در مرکز قرنیه توسط الکل و ابزار خاص جراحی برداشته میشود. سپس، سطح قرنیه با استفاده از لیزر اگزایمر تراش داده میشود تا انحنای آن به دقت تنظیم شود. در آخر لنز پانسمان گذاشته میشود. سلولهای جدید اپی تلیوم طی پنج روز مجدد رشد میکنند که در ادامه با نظر پزشک معالج میتوان پانسمان را برداشت.

ملاحظات مورد نیاز درباره پی.آر.کی

قبل از عمل: ابتدا به دنبال پزشک خبرهای در زمینه پی.آر.کی باشید. در ادامه فرد تحت معاینه کامل چشم و بررسیهای زیر برای استفاده از لیزر قرار میگیرد:

• سایز مردمک
• رطوبت چشم و ارزیابی خطر خشکی چشم
• انحنای قرنیه
• ضخامت قرنیه

پزشک متخصص همچنین سلامت عمومی فرد، تاریخچه پزشکی و استفاده از سایر درمانهای دارویی را در نظر میگیرد. افرادی که از لنز استفاده میکنند، میبایست قبل از معاینه چشم برای مدتی لنز را کنار گذاشته؛ زیرا لنز روی شکل طبیعی قرنیه اثر میگذارد.

حین عمل: پی.آر.کی به صورت سرپایی به مدت 15 دقیقه انجام میشود. پزشک معالج ممکن است از تجویز خفیف دهانی آرام بخش برای آرامش هر چه بیشتر بیمار بهره گیرد.
از قطره چشم بیحس کننده نیز استفاده میشود. برای باز نگهداشتن پلکها، اسپکولوم به کار میرود. حین جراحی، از فرد بیمار خواسته میشود که به نور مشخصی نگاه کند تا چشم پزشک قادر باشد همزمان با ارسال پالسهای نور به قرنیه، داخل چشم را با میکروسکوپ بررسی کند.
انرژی لیزر بافتهای مورد نظر را در اندازه میکروسکوپی حذف میکند و به قرنیه شکل منظمی میدهد. بیش افراد طی عمل هیچ گونه ناراحتی گزارش نکردهاند؛ با این حال ممکن است فشار روی چشم افزایش یابد.
پی.آر.کی روی هر چشم به صورت جداگانه انجام میشود (یکی پس از دیگری در یک روز به مدت 5 دقیقه). البته امکان انجام عمل با فاصله زمانی نیز وجود دارد.
بلافاصله بعد از عمل: از فرد خواسته میشود که برای مدت کوتاهی استراحت کند تا بعد از آن قادر به بازگشت به منزل باشید (البته بایستی فردی شما را به آنجا ببرد).
پزشک معالج معمولا داروهای آنتی بیوتیک، ضدالتهاب و تسکین دهنده درد تجویز میکند تا ناراحتیهای احتمالی را کاهش داده و روند بهبود را تسریع کند. توجه به توصیههای پزشکی اامی میباشد. برای اطمینان از روند بهبود درمان، در چندین هفته بعد از عمل در جلسات معاینه و پیگیری حضور منظم داشته باشید.
با در نظر گرفتن دوره طولانی مدت درمان پی.آر.کی در مقایسه با لیزیک، یک تا سه هفته بعد از جراحی فرد قادر خواهد بود که رانندگی نماید. با وجود این، فرد سه تا شش ماه بعد از این جراحی به دیدی شفاف و پایدار خواهد رسید.

فمتولیزیک

لیزیک که یکی از شایعترین، دقیقترین و بیخطرترین روشهای جراحی عیوب انکساری محسوب میشود، یک جراحی دو مرحلهای است که بر روی قرنیه فرد انجام میگیرد.فمتولیزیک یکی از جدیدترین روشهای اصلاح نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم است. تمام موارد توسط لیزر اکسایمر انجام خواهد شد و بدون عارضه خواهد بود.

جراحی فمتولیزیک چگونه است؟

از نظر مراحل انجام جراحی، فمتو لیزیک بسیار شبیه لیزیک است با این تفاوت که در لیزیک ایجاد برش در قرنیه ( فلپ ) به صورت مکانیکال و با استفاده از تیغه و دستگاه میکروکراتوم انجام میشود. ولی همین روش در فمتو با استفاده از لیزر و با ضخامت قابل قبولتر و با دقت فوق العاده بالا انجام میشود. در حال حاضر فمتو لیزیک از پرطرفدارترین روش های اصلاح عیوب انکساری در اروپا و آمریکا است.

مراحل فمتو لیزیک

۱. بااستفاده از قطره چشم بی حس میشود .

۲. پس از ایجاد بی حسی فمتو لیزر تحت کنترل کامپیوتر به عمق مشخصی از بافت قرنیه تابانده شده و برش نازکی در سطح قرنیه ( در حدود 90 تا 110 میکرون ) ایجاد میشود.

۳. بسته به نوع و مقدار عیب انکساری ، شکل قرنیه با استفاده از اکسایمر تغییر داده میشود.

۴. لایه ی برش خورده به جای اولیه خود بر گردانده میشود تا به عنوان یک پانسمان طبیعی از بافت جراحی شده محافظت نماید. این لایه سریعا جوش میخورد و نیازی به بخیه نیست.

مزایای جراحی فمتولیزیک

عوارض کمتر

بهبود سریع: اغلب بیماران پس از یک یا دو روز میتوانند به فعالیتهای روزمره باز گردند. غالبا درد وجود ندارد و بعد از 24 ساعت دید مفیدی ایجاد میشود. در آر.کی. (برش قرنیه) و پی.آر.کی. (لیزر) ناراحتی ها بیشتر است.
حفظ ساختمان طبیعی قرنیه: لایه نازک برداشته شده بعد از چند روز کاملاٌ محکم می گردد، به شکلی که با پلک زدن یا مالش چشم جابجا نمی شود. در عمل لیزیک بر خلاف عمل آر.کی. یا برش قرنیه، استحکام قرنیه و مقاومت آن در مقابل ضربه کاهش نمی یابد.
پایداری طولانی مدت اثر عمل: اغلب مطالعات نشان می دهد که در عرض 6-3 ماه نمره چشم ثابت می شود، چرا که پس از این مدت تغییر ناچیزی در ساختمان قرنیه و ترمیم متعاقب آن ایجاد می شود.
کاهش عوارض ناشی از عفونت و یا تورم.
کاهش عوارض ناشی از فلپ مثل سوراخ شدن، آزاد شدن کامل، برش نامنظم و….

برش های قرنیه نازک تر

قابلیت برش فلپ های نازکتر برای اصلاح عیب انکسار در قرنیه های نازکتر و عیوب انکساری بالاتر لایه نازک برداشته شده بعد از چند روز کاملاٌ محکم می گردد، به شکلی که با پلک زدن یا مالش چشم جابجا نمی شود. در عمل لیزیک بر خلاف عمل آر.کی. یا برش قرنیه، استحکام قرنیه و مقاومت آن در مقابل ضربه کاهش نمی یابد.

پیش بینی بهتر برای ضخامت قرنیه

به دلیل اینکه جراح قبل از انجام عمل جراحی کاملا فرم، ضخامت، سایز و موقعیت قرنیه را میداند در نتیجه بیمارانی که نمره چشم بالاتری دارند می توانند از بهبودی بالاتری برخودار شوند. به این دلیل که جراح بلافاصله پس از برش قرنیه در مورد جایگذاری درست آن میتواند تصمیم دقیق تری بگیرد.

دستورات قبل از جراحی لیزیک – فمتولیزیک:

پزشک قبل از انجام عمل جراحی یکبار اندازه گیری های لازم برای جراحی را انجام خواهد داد.
بیهوشی موضعی با استفاده از قطره چشم.

دستورات حین از جراحی لیزیک – فمتولیزیک:

توجه داشته باشید که این اعمال دردناک نیستند و همکاری شما نقش بسیار مهمی در حصول نتیجه مناسب دارد. بنابراین آرامش خود را حفظ کنید و به دستورات پزشک در حین جراحی توجه کنید.
در طول عمل به نور قرمز یا سبز چشمک زن نگاه کنید و از حرکت دادن چشم ها و سر خودداری کنید.
مدت زمان لیزر بسته به این که از چه نوع لیزری استفاده می شود، کمتر از یک دقیقه و معمولا” 10 ثانیه است. بنابراین در طول مدتی که صدای لیزر را می شنوید چشم را حرکت ندهید.
نگران پلک زدن خود در حین عمل نباشید زیرا پلک های شما توسط وسیله ای از یک دیگر باز می شوند که بهتر است برای پیشگیری از درد، موقع عمل از فشار دادن پلک ها و اخم کردن پرهیز کنید.
دست ها را به محیط عمل نزدیک نکنید زیرا باعث آلودگی می شود.

دستورات بعد از جراحی لیزیک – فمتولیزیک:

به مدت ۳۰ دقیقه پس از عمل در اتاق مخصوص استراحت خواهید کرد.
در روز جراحی، رانندگی و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ممنوع است لذا وجود همراه با مریض اامی می باشد.
داروی بعد از عمل فقط یک قطره چشمی می باشد.
پوشیدن عینک آفتابی به مدت ۲۴ ساعت اامی است.
ویزیت بیمار پس از روز اول، هفته اول و ماه اول انجام خواهد شد.

لنزهای داخل چشمی فیکیک روش درمانی دیگری برای مشکلات نزدیکبینی وخیم میباشد که میتواند جایگزینی برای جراحیهای لیزیک و پی.آر.کی باشد. نتایج نشان داده است که در برخی موارد این لنزها دید بهتری را در مقایسه با روشهای لیزری خواهند داشت.
لنزهای داخل چشمی فیکیک شفاف بوده و قابل کاشت میباشند. این نوع لنزها از طریق جراحی بین عدسی و عنبیه چشم قرار میگیرد یا اینکه بدون برداشتن عدسی چشم بیمار، پشت عنبیه جایگذاری میشود. در حقیقت، لنزهای داخل چشمی فیکیک پرتوهای نور را به دقت روی شبکیه چشم متمرکز میکند و دیگری نیازی به استفاده از عینک نمیباشد.
این لنزها عملکردی مشابه لنزهای تماسی دارند. تنها تفاوت موجود مربوط به محل قرارگیری آنها میباشد؛ بدین صورت که لنزهای فیکیک از داخل چشم مشکلات نزدیکبینی را مرتفع میکند. این در حالی است که لنزهای تماسی روی سطح چشم قرار میگیرد.
از این لنزها بهتر است در شرایطی استفاده شود که فرد بیمار نزدیکبینی بالایی داشته و جراحی لیزیک برای وی مناسب نمیباشد.

جالب توجه است که لنزهای داخل چشمی فیکیک درمانی دائمی برای نزدیکبینی میباشد؛ مگر آنکه به دلایلی لنز خارج شود.
لنزهای داخل چشمی فیکیک در مقایسه با لنزهای تماسی مزایایی دارد که عبارت است از: فرد لنز را در داخل چشم حس نمیکند؛ نیازی به معاینه منظم چشم نمیباشد؛ این لنزها فاقد مشکلات نگهداری میباشند.
سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) دو نوع لنز داخل چشمی فیکیک را تایید کرده است که براساس نظر جراح معالج انتخاب شده و به بیمار توصیه میشود.

• ویژِن ICL: این نوع توسط شرکت استار سرجیکال تجاری شده است. محل قرارگیری آن بین عنبیه و عدسی چشم میباشد. برای اصلاح نزدیکبینی 3- تا 20- دیوپتر به کار میرود. این لنز به دلیل کاشت داخل چشمی تنها توسط میکروسکوپ قابل دیدن میباشند. جنس آن از کوپلیمر زیست سازگار کلاژن میباشد. از آنجایی که این لنز نرم بوده و قابلیت انعطافپذیری بالایی دارد، حین جراحی قابل تا خوردن میباشد. لذا، جراحت بسیار کمی به جای میگذارد.
• وریسِس: محل قرارگیری آن جلوی عنبیه چشم میباشد. برای اصلاح نزدیکبینی 5- تا 20- دیوپتر به کار میرود. جنس آن از پلاستیک انعطاف ناپذیر و سخت پلی متیل متا اکریلات (PMMA) میباشد. نام تجاری دیگر آن آرتیزان بوده که در اروپا متداول میباشد. معمولا این لنز نیز پس از قرارگیری در چشم دیده نمیشود؛ البته ممکن است در جلوی آینه با فاصله بسیار نزدیک دیده شود.

ویژن ICL

دو لنز داخل چشمی ویژن ICL و وریسس هر دو تاییدیه FDA داشته و تحت مطالعات گستردهای برای کاربرد آنها برای درمان دوربینی نیز میباشند. مدل توریک لنز ویژن در حال مطالعه برای درمان آستیگماتیسم و نزدیکبینی میباشد.
لنز آل نیز در حال دریافت تاییدیه FDA بوده که از جنس اکریلیک نرم میباشد. محل قرارگیری آن جلوی عنبیه میباشد. مطالعات بالینی بسیاری در کانادا، امریکا و اروپا روی این لنز انجام شده است. البته استفاده از آن از سال 2008 در اروپا شروع شده است و طی چند سال اخیر هیچ گونه نیتی گزارش نشده است. نتایج نشان داده است که این لنز قادر است عیوب انکساری چشم را از 10- دیوپتر تا 25/0- دیوپتر بهبود بخشد.

لنزهای داخل چشمی فیکیک در مقایسه با جراحی لیزیک

لیزیک با استفاده از تابش لیزر تحت کنترل کامپیوتر به درمان عیوب انکساری چشم شامل نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم میپردازد. با وجود این، استفاده از جراحی لیزیک در تمامی بیماران ممکن نمیباشد. موارد منع استفاده از لیزیک عبارت است از: نزدیکبینی بسیار بالا (معمولا بیشتر از 8- دیوپتر)؛ قرنیه نازک؛ شکل نامنظم قرنیه؛ قوز قرنیه؛ خشکی چشم مزمن.
افرادی که دارای مشکلات متوسط تا وخیم نزدیکبینی بوده بهتر است از لنزهای داخل چشمی فیکیک استفاده نمایند.
مطالعه‌های در سال 2010 نشان داد که هر دو روش درمانی قادرند نزدیکبینی (از 6- دیوپتر تا 20- دیوپتر) را بهبود دهند و دید 20/20 را برای بیماران فراهم کنند. بهبود بینایی در هر دو روش پایدار بود و هیچ گونه عود مجددی مشاهده نشد. هر چند، بیمارانی که تحت عمل لنزهای داخل چشمی فیکیک قرار گرفتند، کنتراست در دید بیشتری داشتند.
هزینه جراحی لیزیک از لنزهای داخل چشمی فیکیک بسیار کمتر میباشد. انتخاب هر یک از این روشها تنها بسته به نظر پزشک معالج بوده که پس از معاینه چشم و ارزیابی سایر موارد انجام میگیرد.

ملاحظات

آیا شما قادر به استفاده از لنزهای داخل چشمی فیکیک میباشید؟
برای اینکه مطمئن شوید که شرایط پزشکی استفاده از این نوع لنزها را احراز کردهاید، سوالات زیر را در نظر بگیرید:

• آیا میزان نزدیکبینی شما کمتر از 20- دیوپتر میباشد؟
• آیا چشم شما قادر به جای دادن این لنز میباشد؟ در این مورد میبایست عمق اتاق قدامی چشم و سلامت اپی تلیوم قرنیه در معاینه مشخص شود.
• آیا سن شما بین 21 تا 40 سال میباشد؟ این نوع لنزها برای درمان دید تار که به دلیل پیرچشمی بوده مناسب نمیباشد. معمولا این مشکل در اوایل دهه 40 سالگی به وجود میآید. لنزهای داخل چشمی مونوویژن برای این بیماری توصیه میشود.
• آیا با وجود استفاده از عینک یا لنزهای تماسی مشکلات بینایی شما تشدید شده است؟ برای تمامی جراحیها فرد بیمار میبایست به مدت یک سال شماره چشم ثابتی داشته باشد.
• آیا امکان سایر بیماریهای چشمی مانند آب مروارید، آب سیاه و یا عفونت چشم نیز در شما وجود دارد؟
• آیا امکان سایر بیماریهای خودایمنی یا دژنراتیو مانند سندرم شوگرن، آرتریت روماتوئید، دیابت نوع 1، HIV و ایدز نیز در شما وجود دارد؟
• آیا تحت درمان دارویی با استروئیدها و یا داروهای سرکوب کننده ایمنی میباشید؟
• آیا بیمه شما در قبال هزینههای درمانی از مرحله معاینه قبل از عمل تا پیگیریهای بعد از آن متعهد میباشد؟

ملاحظات مورد نیاز درباره لنزهای داخل چشمی فیکیک

قبل از عمل: افرادی که از لنز استفاده میکنند، میبایست قبل از معاینه چشم برای مدتی لنز را کنار گذاشته؛ زیرا لنز روی شکل طبیعی قرنیه اثر میگذارد.
یک یا دو هفته قبل از این عمل، پزشک معالج با استفاده از لیزر ایریدوتومی منفذ کوچکی در عنبیه ایجاد کرده تا عبور مایع زلالیه به زاویه چشم آسانتر شود. این روش لیزری از افزایش فشار داخل چشم بعد از جاگذاری لنز جلوگیری میکند.
انجام لیزر ایریدوتومی بسیار سریع میباشد و تنها چند دقیقه به طول میانجامد. لذا، میتوان آن را در همان روز جراحی برای کاشت لنزهای داخل چشمی فیکیک انجام داد.
حین عمل: برای بیحسی از قطرات چشمی مخصوص یا برخی داروهای خوراکی استفاده میشود. برای باز نگهداشتن پلکها، اسپکولوم به کار میرود. برای قرارگیری لنز در محل مناسب برشی کوچک و نازک روی قرنیه ایجاد میشود. طول این برش برای لنزهای ورسیس mm 6 و ویژن ICL mm 2/3 میباشد.
لنز ورسیس داخل اتاق قدامی چشم در پشت قرنیه قرار میگیرد؛ به گونهای که به جلوی عدسی چشم متصل باشد. برای بستن زخمها از نخهای بخیه غیرقابل جذب استفاده میشود. در انتها نیز پانسمان روی چشم قرار میگیرد.
لنز ویژن ICL داخل اتاق خلفی چشم در پشت عدسی و مردمک چشم قرار میگیرد؛ به گونهای که به جلوی قرنیه چشم متصل باشد. پس از قرارگیری در محل، برای بستن زخمها نیازی به بخیه نمیباشد. در انتها نیز پانسمان روی چشم قرار میگیرد.
این عمل جراحی حدود 30-10 دقیقه طول میکشد و به صورت سرپایی انجام میشود. از فرد خواسته میشود که برای مدت کوتاهی استراحت کند تا بعد از آن قادر به بازگشت به منزل باشید (البته بایستی فردی شما را به آنجا ببرد). پزشک معالج معمولا داروهای آنتی بیوتیک و ضدالتهاب تجویز میکند تا ناراحتیهای احتمالی را کاهش داده و روند بهبود را تسریع کند.
بعد از عمل: بسیاری از بیماران بهبود در میزان دید را کاملا حس میکنند. اما ممکن است در ابتدا بعد از عمل، دید کمی تار و مبهم باشد و افراد حساسیت بالایی به نور نشان بدهند. زمان دو تا چهار هفته برای رسیدن به دید واضح و پایدار نیاز میباشد. در صورت استفاده از لنز ویژن ICL، این زمان به حداقل یک تا هفت روز کاهش مییابد که در مقایسه با لنز ورسیس روند بهبودی بسیار سریعتر میباشد.
معمولا بعد از این جراحی، بیمار کمی احساس ناراحتی به شکل خارش در چشم میکند، مثل اینکه شی خارجی در چشم میباشد. براساس تجویز پزشک، میتوان با استفاده از دارو این علایم را به حداقل رساند.
حضور فرد در روز بعد از جراحی و نیز سایر جلسات پیگیری لازم میباشد. از مالیدن یا فشردن چشم به شدت خودداری کنید. تا زمان بهبودی کامل از انجام فعالیتهای شدید مانند بلند کردن اشیاء سنگین اجتناب کنید. یک تا سه هفته بعد از جراحی، بیشتر افراد قادر خواهند بود که رانندگی نمایند یا به کار بازگردند.

خطرات و عوارض جانبی

استفاده از لنزهای داخل چشمی فیکیک نیز مانند تمامی روشهای جراحی، خطرات مشخصی را به همراه خواهد داشت. هر چند این موارد کم میباشد. عوارض کوتاه مدت و بلند مدت این جراحی عبارت است از:

• جداشدگی شبکیه؛ این شرایط بسیار وخیم بوده و تهدیدی جدی برای بینایی بیمار محسوب میشود.
• از دست رفتن سلولهای مربوط به لایهی نازک داخل قرنیه (اپی تلیوم)؛ این شرایط سبب ادم قرنیه و تاری پیشرونده در دید میشود. از این رو، پزشک در هر با مراجعه تعداد سلولهای اندوتلیال را اندازهگیری خواهد کرد.
• التهاب یا عفونت چشم
• انحراف دید مانند وجود هاله و تابش خیره کننده به ویژه هنگام رانندگی، و دید تار
• آب مروارید؛ عدم توجه به آن سبب نابینایی کامل میشود.
• انحراف مردمک که احتمال وجود تابش خیره کننده و دید تار را افزایش میدهد.

نتایج درمانی استفاده از لنزهای داخل چشمی فیکیک

سازمان FDA در مطالعهی سه ساله، که روی استفاده از لنزهای ورسیس بود، نشان داد حدود 84 درصد از بیماران به دید 40/20 یا بیشتر رسیدهاند. این دید در بیشتر ایالتهای امریکا برای رانندگی بدون عینک مناسب میباشد. در این میان، 31 درصد نیز به دید 20/20 رسیده بودند.

جراحی آب مروارید نوعی روش جراحی چشم میباشد که طی آن عدسی برداشته شده و لنز مصنوعی جایگزین آن میشود. در حقیقت، این عمل برای درمان عدسی چشم که دچار کدورت شده به کار میرود.
آب مروارید سبب تاری دید و افزایش تابش خیره کننده نور از چراغ میشود. اگر آب مروارید مانع انجام فعالیتهای روزانه شما شود، پزشک معالج انجام این عمل را توصیه میکند.
همچنین، هنگامی که آب مروارید روی روند درمانی عیوب احتمالی چشم دیگر (مانند دژنراسیون ماکولار یارتینوپاتی دیابتی) شود، انجام این جراحی ضرورت پیدا میکند.
در بیشتر موارد، به تاخیر انداختن جراحی آب مروارید اثر نامطلوبی روی سلامت چشم ندارد. لذا، بیمار زمان کافی را برای در نظر گرفتن سایر روشهای درمانی دارد. در صورتی که دید بیمار خوب باشد، نیازی به این جراحی نمیباشد.
قبل از تصمیم برای انجام جراحی آب مروارید به این سوالات پاسخ دهید:

• آیا قادر به رانندگی و انجام وظایف محوله در محیط کار میباشید؟
• آیا به هنگام مطالعه یا تماشای تلوزیون با مشکلاتی مواجه هستید؟
• آیا انجام فعالیتهایی نظیر آشپزی، خرید رفتن، تمییز کردن حیاط منزل، بالا رفتن از پلهها یا استفاده از دارو برای شما دشوار میباشد؟
• آیا مشکلات بینایی سبب شده به کمک دیگران نیاز پیدا کنید؟
• آیا به راحتی قادر به دلیل چهره افراد میباشید؟
• آیا چراغهای روشن و نورانی روی دید شما تاثیر منفی میگذارد؟

عوارض جانبی بعد از جراحی آب مروارید کم بوده و اغلب با موفقیت درمان میشوند. عوامل پرخطر بعد از این جراحی عبارت است از:

• التهاب
• عفونت
• خونریزی
• تورم
• جداشدگی شبکیه
• آب سیاه
• عود مجدد آب مروارید
• از دست دادن بینایی

ابتلا به سایر بیماریهای چشمی یا وجود وضعیت پزشکی جدی، این عوامل را تشدید میکند. جراحی آب مروارید ممکن است در مواردی مانند بیماری آب سیاه یا دژنراسیون ماکولار به دلیل آسیب به چشم، هیچ گونه بهبودی در بینایی نداشته باشد. از این رو، توصیه میشود قبل از تصمیم به انجام این جراحی، سایر مشکلات چشمی بیمار مرتفع شود.
قبل از انجام جراحی آب مروارید، از بیمار خواسته میشود تا به مواردی که در ادامه آمده است، توجه کند:

• قبل از جراحی (یک هفته) فرد برای انجام آزمایش اولتراسوند مراجعه کند تا شکل و اندازه چشم وی تعیین شود. این آزمایش برای انتخاب لنز کاشتنی مناسب ضروری میباشد.
• از مصرف داروهایی که احتمال افزایش خونریزی حین عمل وجود دارد، خودداری شود.
• تجویز آنتی بیوتیکها به شکل قطره چشمی یک یا دو روز قبل عمل توصیه میشود.
• دوازده ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
• بعد از جراحی، فرد قادر به بازگشت به منزل میباشد (البته بایستی فردی وی را به آنجا ببرد). از انجام فعالیتهایی مانند بلند کردن یا خم شدن به مدت یک هفته خودداری کنید.

جراحی آب مروارید به صورت سرپایی انجام میشود و حدود یک ساعت یا کمتر زمان میبرد. در ابتدا پزشک معالج با استفاده از قطرات چشمی موجب گشاد شدن مردمک میشود. سپس، بیمار تحت بیهوشی موضعی رفته و ممکن است براساس نظر پزشک به وی آرامبخش داده شود.
طی عمل، عدسی کدر بیمار خارج شده و در مقابل لنزی مصنوعی جایگزین آن میشود. در برخی بیماران، آب مروارید بدون نیاز به کاشت لنز مصنوعی قابل درمان میباشد. روشهای جراحی ممکن برای درمان آب مروارید عبارت است از:

• در روش فاکو، پزشک یک برش کوچک در چشم روی قرنیه ایجاد میکند و با استفاده از پروب سوزنی بسیار باریکی در محل آب مروارید، بخشهای معیوب عدسی را جدا میکند. امواج اولتراسوند آب مروارید را به شکل اجسام ریز درآورده که به آسانی توسط پروب قابل ساکشن میباشد. بخش خلفی عدسی دست نخورده باقی میماند که برای کاشت لنز مصنوعی به کار میرود. در صورت وم برای بستن برش میتوان از نخهای بخیه استفاده کرد.
• در نوع اکستراکپسولار، پزشک یک برش بزرگتر در چشم ایجاد میکند تا بتواند کپسول و نیز قسمت تیره عدسی بیمار را بردارد. بخش خلفی عدسی دست نخورده باقی میماند که برای کاشت لنز مصنوعی به کار میرود. برای بستن برش از نخهای بخیه استفاده میشود.

لنز داخل چشمی در جراحی آب مروارید از جنس پلاستیک، آکریلیک یا سیلی میباشد. کاشت لنز به گونهای انجام میشود که قابل دیدن یا لمس کردن نباشد. این لنز نیازی به نگهداری ندارد و به صورت دایمی در چشم قرار میگیرد.
لنز داخل چشمی نیز انواع مختلف دارد و برای کاشت آنها نیاز به برشهای متفاوت و در نتیجه نخ بخیه میباشد. البته بیشتر این لنزها نرم بوده و با برشی کوچک در چشم قرار میگیرد. لذا، نیازی به نخ بخیه نمیباشد یا مقدار اندکی از بخیه کافی میباشد.
برخی از این لنزها قادر به حذف پرتو ماوراء بنفش میباشد. در مواردی نیز این لنزها دو کانونی بوده و میتوانند دید مناسبی برای اشیاء نزدیک و دور دست ارائه کنند. براساس نظر پزشک معالج، بهترین نوع لنز انتخاب میشود.

بعد از جراحی آب مروارید

بهبود بینایی طی چند روز اول بعد از جراحی قابل حس میباشد. البته در ابتدا ممکن است کمی دید بیمار تار باشد. جلسات پیگیری بعد از جراحی در روزهای اول و دوم، هفته اول و ماه اول میباشد. در روزهای اول احساس ناراحتی یا خارش در چشم کاملا طبیعی میباشد. از مالیدن و فشردن چشمان جدا خودداری کنید. پس از جراحی، به ویژه در زمان خواب، ممکن است نیاز به استفاده از پانسمان یا پلاستیک محافظ باشد.
تجویز داروهای مخصوص و قطرات چشمی برای کاهش التهاب و کنترل فشار چشم توصیه میشود. التیام نهایی در هشت هفته بعد از جراحی ممکن است.
در صورت بروز هر یک از مشکلات ذیل، به پزشک خود مراجعه کنید:

• از دست دادن بینایی
• درد مستمر با وجود مصرف دارو
• افزایش قرمزی چشم
• وجود فلاش نور یا اجسام شناور مانند لکه در مقابل میدان دید شما
• حالت تهوع، استفراغ یا سرفه بیش از حد

بیشتر افراد بعد از جراحی نیاز به استفاده از عینک دارند. تعیین زمان مناسب برای دریافت عینک بعد از التیام کامل چشم و با نظر پزشک انجام میشود.
اگر هر دو چشم مبتلا به آب مروارید باشد، یک یا دو ماه بعد از جراحی اول پزشک معالج اقدام به جراحی چشم دیگر میکند. این فاصله زمانی برای التیام چشم اول میباشد.
میزان موفقیت جراحی آب مروارید بسیار بالا میباشد. از عوارض جراحی احتمالی میتوان به کدورت کپسول خلفی، جداشدگی شبکیه، افزایش فشار چشم یا عود آب مروارید اشاره کرد. مشکل کدورت کپسول خلفی از طریق جراحی سرپایی (حدود 5 دقیقه) با لیزر کپسولوتومی YAG قابل درمان است. در حقیقت، لیزر مسیر باریکی در کپسول ایجاد میکند تا نور به داخل آن راه یابد.

لنز داخل چشمی پرمیوم

این لنزها بهترین روش ایمن و موثر برای ترمیم بینایی در بیماران دارای آب مروارید میباشد. از این لنزها به افرادی که پیوسته از لنزهای تماسی استفاده میکنند، نیز توصیه میشود.
این لنزها از جنس مواد زیست سازگار میباشد. لنزهای چندکانونی به صورت سرپایی در پشت قرنیه جاگذاری میشود.
کاربرد لنز داخل چشمی از سال 1981 توسط FDA تایید شده است. نسل اول این لنزها تحت نام لنز داخل چشمی تک کانونی بود. لنز داخل چشمی پرمیوم با استفاده از جدیدترین تکنولوژی روز دید اشیاء نزدیک و دور دست را به خوبی فراهم میکند.

لنز داخل چشمی پرمیوم در مقایسه با نوع تک کانونی

لنزهای تک کانونی تنها برای دید در نزدیک یا دور دست مناسب بود. در بیشتر موارد افراد نیاز به استفاده از لنزهای تماسی نیز بودند. با وجود تفاوتهای این دو نوع لنز، هر دو به روش جراحی تهاجمی در چشم قرار میگیرد.
استفاده از لنز داخل چشمی پرمیوم برای چه افرادی توصیه میشود؟

• رده سنی 21 تا 80 سال
• دارای آب مروارید بوده
• عدم تمایل به استفاده از لنزهای تماسی

روش درمانی برای کاشت لنز داخل چشمی پرمیوم در هر یک از کاربردهای نامبرده در بالا یکسان میباشد. همچنین از این لنزها به عنوان جایگزینی برای روشهای جراحی لیزری پی.آر.کی و لیزیک استفاده میشود.
عدم استفاده از نخ بخیه طی جراحی سبب ترمیم بهتر چشم میشود.

انواع لنز داخل چشمی پرمیوم

شرکتهای سازنده این نوع لنزها برای دستیابی به تکنولوژی چند کانونی بودن روشهای متعددی را به کار بردهاند. لذا، انتخاب لنز با نظر پزشک معالج و پس از معاینه کامل چشم انجام میشود. متداولترین نوع این لنزها شامل مارکهای تجاری رستور، رِزوم و کریستالنز میباشد.

پیوند قرنیه یکی از انواع جراحیهای چشم میباشد که طی آن قرنیه اهدایی جایگزین قرنیه آسیب دیدهی بیمار میشود. دو نوع اصلی برای این پیوند وجود دارد؛ اگر کل قرنیه نیاز به جایگزینی داشته باشد، جراحی کراتوپلاستی نفوذی نامیده میشود. در صورتی که فقط بخشی از قرنیه تحت جراحی قرار گیرد، از پیوند کراتوپلاستی لایهای استفاده میشود. بافت قرنیهی اهدایی از بانک چشم تهیه میشود. عدم رسیدگی به قرنیه آسیب دیده مشکلات متعددی برای دید فرد به وجود میآورد مثلا نور به هنگام عبور از قرنیه پخش شده و از مسیر اصلی منحرف شده لذا دید فرد تار شده یا تابش خیره کنندهای را حس میکند.
در حقیقت، بیماریهای مربوط به قرنیه چشم چهارمین دلیل اساسی برای از دست دادن کامل بینایی میباشد (بعد از آب مروارید، آب سیاه و دژنراسیون ماکولا). سالانه بیش از ده میلیون نفر در جهان دچار این مشکل میشوند.
از سال 1961 به بعد، هر سال بیش از یک میلیون نفر با پیوند قرنیه، بهبودی بینایی خود را مجددا به دست آوردهاند.

چه زمانی نیاز به پیوند قرنیه میباشد؟

برای داشتن دیدی واضح و شفاف، وجود قرنیه سالم ضروری میباشد. اگر به دلیل بیماری یا ضربه قرنیه فرد دچار آسیب شد، به تدریج علایم بدشکلی قرنیه، درد، انحراف دید و التهاب بروز میکند.
نکته: ممکن است از پیوند قرنیه در مواردی مانند تریکیازیس نیز استفاده شود. این بیماری سبب چرخش پلکها به داخل و مالش مژه‌ها به کره چشم شده که در صورت عدم درمان منجر به زخم و در نهایت نابینایی می‌گردد.
هنگامی که تجویز دارو، عینک و لنزهای تماسی قادر به بهبود دید یا رفع التهابات دردناک چشمی نمیشوند، این نوع جراحی نیز توصیه میشود.
مواردی که در ادامه آمده است روی شفافیت قرنیه بسیار اثرگذار میباشد و در صورت رخداد خطر از دست دادن قرنیه بسیار بالا میباشد:

• زخمهای ناشی عفونت مانند تبخال چشم یا کراتیت قارچی
• زخم ناشی از تریکیازیس
• بیماریهای ارثی مانند دیستروفی فوکس
• بیماریهای چشمی مانند قوز قرنیه پیشرفته و شدید
• نازک شدن قرنیه و شکل نامنظم آن (مانند قوز قرنیه)
• مواردی نادری بعد از جراحی لیزیک
• سوختگیهای شیمیایی قرنیه و آسیب ناشی از ضربه به چشم
• تورم بیش از حد (ادم) قرنیه
• رد پیوند بعد از عمل قبلی پیوند قرنیه
• از دست دادن قرنیه در نتیجه عمل آب مروارید

آیا شما برای دریافت پیوند قرنیه شرایط پزشکی لازم را احراز کردهاید؟
افرادی که در اثر ضربه به چشم یا بیماری دچار آسیب و درد در قرنیه شدهاند، میبایست برای بهبود دید و کاهش دید تحت این عمل قرار گیرند.
زمان عمل: یک تا دو ساعت
نتایج: بهبودی قابل توجه در دید
مدت بهبودی: چند هفته تا یک سال
قبل از تصمیم به انجام عمل جراحی، بهتر است چهار سوال زیر در نظر گرفته شود:

1. آیا دید شما روی عملکرد حرفهای شما در محیط کار، تواناییها و انجام امور روزانه تاثیر بازدارنده دارد؟
2. آیا سایر روشهای غیرتهاجمی مانند استفاده از لنزهای تماسی قادر به اصلاح دید شما نمیباشد؟
3. عدم پوشش بیمه در قبال هزینههای درمانی از مرحله معاینه قبل از عمل تا پیگیریهای بعد از آن چه تاثیرات نامطلوبی روی وضعیت فعلی اقتصادی شما میگذارد؟
4. آیا امکان دریافت مرخصی کاری یا تحصیلی به مدت زمان شش ماه تا یک سال را دارید؟

پاسخ به این سوالات به همراه معاینه و مشاوره با پزشک معالج قبل از هر گونه اقدامی برای انجام این عمل ضرورت دارد.

قبل از عمل

پس از تصمیم قطعی در خصوص عمل پیوند قرنیه، نام فرد بیمار به عنوان متقاضی دریافت پیوند در بانک چشم ثبت میشود. متوسط زمان انتظار برای دریافت پیوند بین چند روز تا چند هفته میباشد.
قبل از استفاده از بافت پیوندی، وجود هر گونه بیماری احتمالی مانند هپاتیت و ایدز براساس … بررسی میشود. برای حفظ ایمنی و سلامت دریافتکننده پیوند، تنها آن دسته از بافتهای قرنیه که مطابق دستورالعمل باشند، به فرآیند جراحی وارد میشوند.

حین عمل

در ابتدا فرد تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار میگیرد که در این مورد عواملی همچون سن، سلامت بیمار، بیماری یا آسیب چشمی و ترجیح خود بیمار (که آیا حین عمل بیدار باشد یا نه) در نظر گرفته میشود.
برای بیهوشی موضعی ابتدا در پوست اطراف چشم تزریقی صورت میگیرد تا به تدریج ماهیچهها شل شده و حرکت چشم و پلک زدن برای مدت عمل متوقف شود. برای بیحس کردن چشم نیز قطرههای چشمی استفاده میشود. بعد از انجام بیهوشی، برای باز نگهداشتن پلکها، اسپکولوم به کار میرود. سپس، پزشک معالج مساحت آسیب در قرنیه بیمار را اندازه گرفته تا میزان بافت پیوندی مورد نیاز مشخص شود.

کراتوپلاستی نفوذی یا همان روش متداول پیوند قرنیه

در این عمل بخشی دایرهای به شکل دکمه از ضخامت کامل بافت قرنیه توسط لیزر یا ابزار جراحی برداشته میشود. سپس بافتی با ابعاد مشابه از قرنیه اهدایی جدا شده و در محل قرار میگیرد تا بخیه شود. نخهای بخیه به مدت یک سال یا بیشتر باقی خواهند ماند. در انتها نیز چشم به دقت پانسمان میشود. این عمل به صورت سرپایی بوده و معمولا بین یک تا دو ساعت به طول میانجامد. بعد از آن، فرد قادر به بازگشت به منزل میباشد (البته بایستی فردی وی را به آنجا ببرد).

اهدای بافت چشمی

چه کسی به عنوان اهدا کننده بافت قرنیه محسوب میشود؟
چه سنی برای اهدای بافت قرنیه مناسب میباشد؟
در یک دههی گذشته، بافت اهدایی از افراد بالای 65 سال پذیرفته نمیشد. با وجود این، مطالعات مرتبط نشان دادهاند که بافتهای دریافتی از افراد بین 71-34 سال کاملا سالم بوده و تا 10 سال بعد نیز این وضعیت را حفظ میکنند. میزان موفقیت در این شرایط 75 درصد تخمین زده شده است.
بافتهایی که از افراد جوان زیر 34 سال دریافت میشود، معمولا برای افراد جوانتر نیز به کار میرود.

کراتوپلاستی اندوتلیال

در دهه گذشته، روش جدیدی تحت عنوان کراتوپلاستی اندوتلیال معرفی شد که برای شرایط خاصی قابل استفاده میباشد.
در این روش جراحی، لایه داخلی اندوتلیال تحت عمل قرار میگیرد در حالی که بافت سالم و رویی قرنیه دست نخورده باقی میماند. اپی تلیوم نقش حفظ تعادل طبیعی سیالات را در قرنیه برعهده دارد. در صورت آسیب به این بخش تورم شدیدی به وجود خواهد آمد که منجر به از دست دادن بینایی میشود.
در این روش، جراح برش کوچکی ایجاد میکند تا بتواند بافت مورد نیاز را روی سطح خلفی قرنیه قرار دهد. این بافت غنی از سلولهای اندوتلیال سالم میباشد. برای اطمینان از قرارگیری بافت در محل مورد نظر از حباب هوا استفاده میشود. برش ایجاد شده نیز خود التیام مییابد و نیازی به استفاده از بخیه نمیباشد.
جدیدترین نوع آن اندوکراتوپلاستی به روش جداسازی دسمه میباشد. در سال 2009 آکادمی چشم پزشکی امریکا انجام این عمل را نسبت به روش متداول کراتوپلاستی نفوذی برتر اعلام کرده زیرا دید بهتر و پایدارتری را با خطرات کمتر به دنبال خواهد داشت.
روش کراتوپلاستی اندوتلیال در مقایسه با روش کراتوپلاستی نفوذی مزیتهایی دارد که عبارت است از: بهبود سریعتر دید؛ زمان کوتاهتر عمل؛ برداشتن میزان کمتری از بافت قرنیه؛ عدم وجود عوارض ناشی بخیه؛ خطر کمتر آستیگماتیسم.
روش اندوتلیال کرواتوپلاستی امروزه به روش درمانی قابل قبولی برای بسیاری از اختلالات اندوتلیال و دیستروفی فوکس تبدیل شده است. روش کراتوپلاستی نفوذی نیز معمولا در مواردی ضرورت مییابد که تمامی بافت قرنیه آسیب دیده باشد.

روند بهبودی بعد از پیوند قرنیه

حداکثر زمان مورد نیاز برای التیام پیوند قرنیه یک سال یا بیشتر میباشد.در چند ماه اولیه بعد از عمل، بیمار دیدی تار دارد و در مواردی حتی این میزان دید بسیار کمتر از شرایط قبل از عمل باشد.
با بهبود بینایی فرد میتواند به فعالیتهای معمول خود بازگردد. البته در چندین هفته ابتدایی، بلند کردن اجسام سنگین یا انجام فعالیتهای شدید ممنوع میباشد. بسته به نوع شغل بیمار و بهبود بینایی، وی قادر خواهد بود پس از گذشت یک هفته به کار خود بازگردد.
تجویز قطرات چشمی استروئیدی برای چندین ماه توصیه میشود تا بدن به تدریج بافت جدید را بپذیرد. برای کنترل عفونت، تورم و سایر موارد استفاده از داروهای مخصوص ضرورت دارد. برای جلوگیری از ورود اشیاء به چشم یا آسیب در اثر ضربه به آن، از محافظ پلاستیکی روی چشم یا عینک استفاده کنید.
در صورت به کار رفتن بخیه طی عمل پیوند، در 3 تا 17 ماه بعد از عمل میتوان برای کشیدن آن مراجعه کرد. این مهم به سلامتی چشم و میزان التیام پیوند بستگی دارد.

رد شدن پیوند قرنیه

انجام پیوند قرنیه بسیار گسترده شده و میزان موفقیت آن بالا میباشد. به گونهای که این عمل به یکی از موفقترین جراحیهای پیوند عضو تبدیل شده است. اگر موارد رد پیوند به موقع شناسایی شود، اغلب (9 از 10 نفر) قابل کنترل و مدیریت میباشد.
مانند هر جراحی دیگر، پیوند قرنیه نیز با خطرات احتمالی همراه میباشد. با وجود این، بهبود و بازیابی بینایی فرد بعد از عمل قابل مقایسه با عوارض نامطلوب آن نمیباشد.
عوارض جانبی ناشی از پیوند قرنیه شامل رد پیوند، عفونت چشم و سایر موارد مرتبط با استفاده از نخ بخیه میباشد. در این میان، رد پیوند از مهمترین آنها بوده و در 5 تا 30 درصد جراحیها رخ میدهد. رد پیوند در شرایطی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن بافت جدید را بیگانه تلقی کند و درصدد شود تا آن را حذف کند. تحقیقات** نشان میدهد که آب سیاه و تورم قرنیه به همراه جراحی قبلی آب مروارید احتمال رد پیوند را افزایش میدهد.
علایم هشداردهنده رد پیوند در مراحل اولیهی آن عبارت است از:

• قرمزی چشم
• حساسیت شدید به نور
• کاهش دید
• درد

این علایم ممکن است در ماه اول یا تا چندین سال بعد از پیوند ظاهر شود. این علایم با تجویز مناسب دارو توسط پزشک معالج قابل درمان میباشد. براساس گزارش بنیاد تحقیقات قرنیه امریکا، شناسایی سریع این علایم موفقیت پیوند را افزایش چشمگیری میدهد.

میزان دید بعد از پیوند

از چند هفته اول بعد از پیوند، دید بیمار شروع به بهبود میکند. البته برای اینکه این دید پایدار شود به زمان بیشتری (دو ماه تا یک سال) نیاز میباشد. بعد از التیام کامل قرنیه، فرد بیمار میتواند برای ارتقای بیشتر بینایی از عمل لیزیک استفاده کند.
بعد از بهبودی، فرد تا حدودی دچار عیوب انکساری مانند نزدیکبینی و آستیگماتیسم میشود، زیرا انحنای قرنیه جدید دقیقا با انحنای قرنیه اولیه وی مساوی نمیباشد. لذا، عیوب انکساری به ویژه آستیگماتیسم غیرقابل اجتناب میباشد. برای مرتفع کردن این مشکلات، استفاده از عینک و لنزهای تماسی نیز کفایت میکند. لنزهای تماسی هیبریدی و لنزهای تماسی سخت نافذ اکسیژن بعد از پیوند سودمند میباشند. البته از لنزهای تماسی نرم نیز میتوان استفاده کرد.
قبل از مراجعه برای دریافت عینک یا لنز تماسی، ابتدا با پزشک معالج خود م نمایید تا مطمئن شوید که بینایی شما تثبیت شده است.
در صورتی که مایل به انجام جراحیهای لیزری مانند لیزیک یا پی.آر.کی هستید، ابتدا چشم باید کاملا ترمیم شود و بخیهها از داخل بافت خارج شود.

قوز قرنیه یک بیماری چشمی است که طی آن قرنیه انحنای طبیعی خود را از دست داده و شکلی مخروطی به خود میگیرد. این تغییر انحنا سبب انحراف نور و اختلال دید میشود. اگر چه که قوز قرنیه موجب نابینایی کامل نمیشود، اما عدم توجه به آن مشکلات بینایی قابل توجهی را در پی خواهد داشت. خوشبختانه درمانهای موجود برای قوز قرنیه، بیماران را قادر خواهد ساخت تا مجددا از زندگی طبیعی بهرهمند شوند.
این بیماری پیشرونده بوده و معمولا هر چشم را درگیر میکند. میزان پیشرفت بیماری در هر چشم معولا مستقل از چشم دیگر میباشد.

علل بیماری

تا به حال علت بیماری قوز قرنیه ناشناخته میباشد. البتهمطالعاتی وجود دارد که به نقش عوامل وراثتی و آلرژی (مانند آسم و اگزما) پرداخته است. همچنین نشان داده شده است که استفاده از لنزهای تماسی نامناسب و مالیدن بیش از حد چشمان نیز ممکن است به بیماری قوز قرنیه منجر شود.

علایم

از اولین علایم این یماری میتوان به شکل نامنظم قرنیه اشاره کرد که ظاهری برآمده و مخروطی شکل جلوی کاسه چشم پیدا میکند. این برآمدگی و تغییر شکل در ابتدا مشهود نمیباشد که همین امر سبب پیشرفت بیماری به مرور زمان میشود.

تشخیص

این بیماری معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل دههی بیست سالگی قابل تشخیص میباشد. بیشتر جراحیهای قوز قرنیه در بیماران بین 45-20 سال انجام میشود.

درمان

درمانهای متعددی برای این بیماری وجود دارد که عبارت است از: عینک، لنزهای تماسی، ایمپلنت قرنیه و پیوند قرنیه.
عینک: در مراحل اولیهی بیماری استفاده از عینک بسیار سودمند بوده و سبب بهبود نزدیکبینی و آستیگماتیسم میشود. با پیشرفت بیماری استفاده از عینک در طولانی مدت تاثیری روی اصلاح بینایی نخواهد داشت.
لنزهای تماسی: از این لنزها برای حفظ و ثابت نگهداشتن شکل طبیعی قرنیه استفاده میشود که معمولا در 10-5 درصد موارد بیمار ناگزیر به پیوند قرنیه میشود.
جراحی: پیوند قرنیه با نتایج رضایت بخشی همراه بوده است. آمارها نشان میدهند که 1/98 درصد این پیوندها به مدت یک سال احتمال زنده ماندن دارند. این رقم به 5/97 درصد بعد از چهار سال میرسد. برای اطلاعات بیشتر در اینجا کلیک نمایید.
برای انتخاب بهترین درمان نظر چشم پزشک بسیار حائز اهمیت میباشد. تعداد زیادی کارآزمایی بالینی در موسسه چشم لیونز انجام میشود که برای ملاحظهی آنها میتوانید به صفحه کارآزمایی بالینی مراجعه کنید.